MAKALELER / BAĞ SALKIM GÜVESİ VE MÜCADELE YÖNTEMLERİ.

 HASTALIKLARI VE BELİRTİLERİ

Kelebeğin kanat açıklığı 10-12 mm, boyu 6 mm kadardır. Üst kanatların zemini gri renkte olup üzeri gri-mavi, kahverengi, kızılımsı-sarı ve zeytin yeşili renklerle mozaik gibi işlenmiş bir görünümdedir. Alt kanatlar açık parlak gri renkte, açık sarı, mavi pırıltılıdır. Etrafı saçaklıdır. Dişi kelebeklerin vücudunun son kısmı yuvarlak ve şişmancadır. Erkeklerinki ise ince uzundur.
Yumurta çok küçük olup genellikle mercimek biçimindedir. Genişliği ortalama 0.5 mm, uzunluğu 0.7 mm?dir. Yumurtalar bırakıldığında soluk sarı ve yeşil sarı karışımı bir renkte olup şeffaftır. Daha sonraları renk açılır ve gün ışığında sedef gibi pırıltılıdır .
Yumurtadan yeni çıkan larva yaklaşık 1 mm, olgun larva ise 9-10 mm boyundadır. Larvanın vücut rengi genellikle sarımsı yeşildir(Şekil 5). Bazı hallerde olgun larva rengi beslenme durumuna göre değişiklik gösterebilir. Larvanın baş kapsülü bal rengindedir. Her döneminde çok hareketlidir. Rahatsız edildiğinde salgıladığı ince bir iplikle kendini yere sarkıtır. Larva pupa olmadan önce asmanın gizli yerlerinde, örneğin asma kabukları altında veya çatlaklarında ördüğü beyaz bir kokon içinde beslenmeden hareketsiz olarak bir prepupa devresi geçirir. Aynı kokon içinde pupa olur. Pupa kahverengindedir
Salkım güvesi kışı asma kabukları altında ya da diğer korunmuş yerlerde pupa halinde geçirir. İlkbaharda uygun orantılı nem ve sıcaklıkta (bu tarih bölgelere göre Mart, Nisan ya da Mayıs ayına rastlar) kelebekler görülür. Gündüzleri asmanın iç kısımlarında hareketsiz dururlar. Akşamüstü güneş battıktan sonra sıcaklığın +10ºCnin üstünde olduğu saatlerde uçuşmaya başlarlar. Bu uçuş gece yarısına kadar devam eder. Uçarak birkaç yüz metreye gidebilirler. Kelebekler için en uygun uçuş sıcaklığı 20-27ºC ?tır. Orantılı nem ise %40-70?dir. Kışlayan pupalardan çıkan kelebekler yumurtalarını çiçek tomurcukları, çiçekler veya çiçek saplarına bırakırlar. Bir dişi ortalama 60-70 yumurta koyar. Uygun koşullarda bu sayı 100?e çıkabilir. Bırakılan yumurtalardan 8-10 gün sonra larva çıkar. Yeni çıkan larva bir süre dolaştıktan sonra çiçek kılıflarını delip tomurcuk veya çiçek içine girer ve beslenir. Dört gömlek değiştirdikten sonra olgun larva, prepupa ve pupa olur. Birinci dölün yaşam süresi 35-40 gün kadardır. İkinci döl larvaları korukta, üçüncü döl larvaları da olgunlaşma devresinde zararlı olurlar. Bu zamanda hava koşulları zararlının gelişme isteklerine daha uygun olduğundan bu döllerin gelişme süresi daha kısadır. Bir larva birden fazla tanede zararlı olur. Yurdumuzda genellikle üç döl verir. Ancak hava koşulları zararlının isteklerine uygun olan bölgelerde ve yıllarda dördüncü döl meydana gelir. Bu döl de neferne üzümler üzerinde beslenir. Orta Anadolu?nun bazı bağ alanlarında da 2 döl vermektedir.
 

DAVRANIŞLARI

Salkım güvesi larvaları bağda tomurcuk, çiçek, koruk ve olgun taneleri yemek suretiyle zararlı olurlar. Tomurcuk ve çiçek devresinde; larva tomurcuk ve çiçek içinde beslenir ve bu anda salgıladığı ipliklerle tomurcuk ve çiçekleri birbirine bağlayarak çilkimleri küme haline getirir. Zarara uğrayan tomurcuk ve çiçekler dökülür. Bu nedenle de zarar derecesine göre ilerde çok seyrek veya az seyrek taneli salkımlar oluşur. Koruk ve olgun tanede zararı; tane içinde beslenmesi suretiyle gerçekleşir(Şekil 8). Bu beslenme bir tane içinde olmayıp, birden fazla tanede larvanın yer değiştirmesiyle olur(Şekil 9). Olgun üzümde beslenmede yer değiştirme daha sık olduğundan bir larvanın zarar verdiği tane sayısı bu devrede daha fazladır. Ayrıca olgun tanelerden akan şekerli su saprofit fungusların çoğalmasına da neden olur ve meydana gelen zarar kolaylıkla görülür
Salkım güvesi yurdumuz bağlarının tümünün ekonomik öneme sahip bir zararlısıdır. Ürünü hem kalite hem de kantite yönünden etkiler. Yaş üzüm ihracatında ambalajlamada sorun olarak karşımıza çıkar. Zarar görmüş üzümlerden yapılan şarapların kalitesi düşük olur.

KÜLTÜREL MÜCADELE

Sıcaklık ve orantılı nem bakımından Salkım güvesi larvalarının faaliyeti için daha ziyade asmanın iç ve alt kısımları uygundur. Bu nedenle asmayı askıya almak, aralamayı ve uç almayı asmanın iç kısmını havadar tutacak şekilde yapmak, bağı otlu bırakmamak, kış temizliğine önem vermek zararlının faaliyetini azaltmak bakımından yararlı olur.

BİYOLOJİK MÜCADELE

Salkım güvesi?nin birçok doğal düşmanı olmasına rağmen bunların zararlıyı baskı altında tutacak yoğunlukta bulunmaması nedeniyle uygulamaya verilmiş bir yöntem yoktur. Ancak larvaların beslenmesi yoluyla bünyelerine giren ve ölümlerine yol açan Bacillus thuringiensis Berl.?li preparatlar ve pekmez karışımı dört uygulamalı olarak Güney Anadolu Bölgesi bağlarında, iki uygulamalı olarak Orta Anadolu bağlarında kullanılabilir. Ege Bölgesinde Bacillus thuringiensis var. kurstaki (30x106 canlı spor/mg) (150 g/100 l su) + şeker (1 kg/100 l su) karışımı 1. ve 2. döllerde genellikle bir kez, 3. dölde iklim koşulları ile yumurta kontrollerine göre gerekirse birden fazla sayıda uygulanabilir.
 

TARIMSAL İLAÇLARLA MÜCADELE

Ege Bölgesi?nde maksimum kelebek uçuşları ile ilk larva çıkışları arasındaki süre 1. döl için yörelere göre minimum 1 , maksimum 35 gün olarak ortaya konmuştur. İkinci dölde maksimum kelebek uçuşları ile ilk larva çıkışı minimum aynı gün olabilmekte, aradaki süre maksimum 23 güne kadar çıkabilmektedir. Üçüncü dölde ise maksimum kelebek uçuşlarından minimum 19 gün önce ve maksimum 14 gün sonra ilk larva çıkışı gerçekleşebilmektedir. İlaçlamalara karar verilirken yalnız 1. dölde akşamüstü sıcaklıklarının, hem 1. hem de 2. ve 3. döllerde maksimum uçuşlar, etkili sıcaklıklar toplamı ve fenoloji takibinin yanı sıra yumurta kontrollerine göre ilk larva çıkışlarının da göz önünde bulundurulması gereklidir.
Orta Anadolu Bölgesi?nde zararlının 2 döl verdiği saptandığından 2 ilaçlama yeterlidir. Birinci döl için maksimum uçuştan 5-6 gün sonra, 2. döl için maksimum uçuştan hemen sonraki gün ilaçlama yapılmalıdır.
Güney Anadolu Bölgesi?nde Salkım güvesi 3 döl vermektedir. Birinci dölde bağın fenolojisini, etkili sıcaklıklar toplamını, bu bölgedeki kelebek uçuşlarını ve alacakaranlık sıcaklığının 14oC?yi aştığı günleri takip ederek bir ilaçlama yapılabilir. İkinci ve 3. döllere karşı maksimum uçuşlar, etkili sıcaklıklar toplamı, bağın fenolojisi ve yumurta açılımı takip edilerek ilaçlamalar yapılır.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi?nde Salkım güvesi 3 döl vermektedir. Birinci döle karşı bağın fenolojisini , bu bölgedeki maksimum kelebek uçuşlarını, etkili sıcaklıklar toplamını, alacakaranlık sıcaklığının 14oC?yi aştığı günleri ve yumurta açılımını takip ederek bir ilaçlama yapılabilir. İkinci ve 3. döllere karşı maksimum uçuşlardan 5-6 gün sonra larva çıkışıyla birlikte yapılacak iki uygulama yeterlidir.
 

TARIMSAL İLAÇLAMA ZAMANI

Salkım güvesi ilaçlama zamanının saptanmasında eşeysel çekici tuzaklar, etkili sıcaklıklar toplamı, yumurta açılımının takibi, alacakaranlık sıcaklıkları ve fenolojik kayıtlar gibi yöntemlerden yararlanmaktadır.