MAKALELER / BOR HAMMADDESİ

Bor mineralleri stratejik bir öneme sahiptir.20. yüzyılda petrolün sahip olduğu gücün 21. yüzyılda bor minerallerinin eline geçeceği bir gerçektir. Ve Türkiye dünya bor rezervlerinin %63 üne sahiptir. Türkiye’de bilinen başlıca borat yatakları Batı Anadolu’da yer almakta ve bu yataklar dünya rezervinin % 60-70’ ine sahip bulunmaktadır.  Türkiye rezervlerinin % 37’si Bigadiç, % 34’ ü  Emet, % 28 ‘i Kırka ve %1’ i Kestelek bölgesinde bulunmaktadır.

Dünyadaki en büyük üretici durumundaki US Borax‘ın kontrolü altındaki Bor rezervlerinin(ABD ve Arjantin’deki rezervler) payı ise % 11 civarındadır. Bu veriler Türkiye’nin Dünyanın en büyük Bor kaynaklarına sahip olduğunu açıkça göstermektedir. Rezerv ömürlerine baktığımızda durum çok daha çarpıcıdır. Görünür Ekonomik Rezerv bazında Dünya tüketimini tek başına karşılama süresi yönüyle ülkemizin yatakları şu anda US Borax kontrolündeki rezervlerin yaklaşık 7 katı olup, analistlere göre son yıllardaki tüketim artış hızı da dikkate alındığında 80 yıl sonra ülkemizin yataklarının Dünyada tek Bor kaynağı olma olasılığı çok yüksektir.

Ülkemizde ilk bor madeni yatağı Sultançayırı mevkiinde (Susurluk/Balıkesir) bulunmuştur. Bu yatak 1861 yılındaki Maden Nizamnamesi uyarınca 1865 yılından itibaren 20 yıl süreli olarak Fransız firması CIDS (Companie Industrielle Des Measures) tarafından işletilmiştir. 1887 yılında ise bu yatağın işletilme hakkı 65 yıl süreli olarak İngilizlerin eline geçmiştir. 1950 yılında bu yatağın işletilme hakkı Boraks Ltd’ in eline geçmiş ve 1955 yılındaki  çıkartılan yabancı sermayeyi teşvik kanunu ve 1309 sayılı maden kanunu hükümlerinden yararlanmak amacıyla %94 ü kendisine %4 İngiliz ortaklara ve %2 si Türklere ait olan bir paravan şirket kurmuştur. (Türk Boraks AŞ.)  Bu şirketin kuruluş amacı bir taraftan hem ülkede tutunmayı sağlamak ve teşviklerden yararlanmak diğer taraftan da MTA ve Eti bank tarafından tespit edilen yeni yataklarında kontrolüne hakim olmak olmuştur. Fakat bu dönemde ne kadar borun Türkiye de işletilmesi amaçlansa da, dünya tekelini elinde bulunduran Boraks AŞ  bu çalışmaları engellemeyi başarmıştır.

BOR ÜRÜNLERİNİN KULLANIM SAHALARI:

Bugün kullandığımız pek çok malzemenin girdileri içinde bora rastlamak mümkündür. Bor yediğimiz yemeklerden, kullandığımız ve kullanmadığımız birçok eşyanın araç ve gerecin içinde bulunan çok önemli bir elementtir. Dünyada bor ürünlerini tüketen sanayi dallarını 5 ana kola ayırabiliriz.

• Cam endüstrisi
• Sabun ev deterjan endüstrisi
• Sır ve emaye endüstrisi
• Ziraat endüstrisi
• Diğer sektörler

Askeri ve zırhlı araçlar, elektronik ve bilgisayar sanayi, enerji sektörü, fotoğrafçılık ve görüş sistemleri, ilaç ve kozmetik, inşaat sektörü, iletişim araçları, kâğıt sanayi, kauçuk ve plastik sanayi, kimya ve makine sanayi, koruyucu, metalürji, nükleer enerji, otomobil sanayi, patlayıcı maddeler, spor malzemeleri,  tekstil sanayi, tıp ve havacılık ve uzay sanayi gibi birçok sanayi alanında bor mineralleri kullanılır.

                                                                                       SOLVER KİMYA