MAKALELER / BOSTANDA KÖK ÇÜRÜKLÜĞÜ HASTALIĞI..SEBZE HASTALIKLARI..
ÖZELLİKLERİ
Bu funguslar genellikle yaşamlarını toprakta sürdürürler. Özellikle, Fusarium ve Pythium ' un pek çok konukçuda patojen olan türleri ve formları olduğu gibi muhtelif türlerinin aynı konukçuda patojen olanları da vardır. Diğer taraftan uygun ekolojik koşullarda hızla çoğalmakta ve uzun yıllar konukçuları olmadan canlı kalabilmektedirler. Bu özellikleri nedeniyle, önemli bitki patojeni fungal etmenler arasında yer almaktadırlar.
Bu etmenlerin bir yıldan diğer yıla geç işleri, tarlada kalan hastalıklı bitki artıkları ve bazı türleri ise tohumla geçebilmektedir. Fusarium spp. misel, klamidosporlar, Pythium spp. oosporlari ve Rhizoctonia spp. sklerotları ile kışlamaktadırlar.
BELİRTİLERİ
Tohumun çimlenmesiyle başlar, bütün vejetasyon devresi süresince bitkileri en-fekte ederler ve zarar meydana getirirler. Bu etmenler tek veya müşterek olarak, çimlenme ve çıkışı takiben genç fide devrelerinde fide kök çürüklüğü (çökerten) hastalığına sebep olurlar. Bu devrede hastalığa yakalanan fideler çoğunlukla tamamen kururlar. Tamamen kurumamış olanların kök boğazı ve kılcal köklerinde meydana getirdikleri lokal yaralar ve çürümeler ise ileriki devrelerde bitkileri solgunluk hastalığına daha duyarlı hale getirmektedirler.
Bitkilerin, kol atma, çiçek ve meyve teşekkülü devrelerinde tipik solgunluk hastalığı zararı ve simptomu görülür. Bu devrede genellikle Fusarium türleri etkili patojen durumuna geçmektedirler.
Bitkilerde tipik iletim demetleri lekelenmeleri ve kol uçlarından başlamak üzere solgunluk, bunun sonucu yapraklarda daha sonra tüm bitkide çökme meydana gelmektedir. Bu durumda olan bitkilerin kök boğazlarında açık ve koyu kahve renginde kök boğazını çepeçevre saran yanıklık ve bazı hallerde de bu kısımlarda zamklaşma görülür. Bu devrede, Pythium ve Rhizoctonia funguslarının kök boğazı yanıklığı daha çok sulama yapılan üretimlerde toprak yüzeyine yayılmış bulunan kollarda boğulma şeklinde veya meyvelerdeki çürümeler şeklinde görülmektedir.
KÜLTÜREL MÜCADELESİ
Bostanlarda kök çürüklüğü ve solgunluk hastalığının neden olduğu zarar hale. önemli bir sorun teşkil etmektedir. Bu zararın meydana gelişinde ve derecesinde pek çok faktörün katkısı bulunmaktadır. Etmenlere, bağlı olarak hastalığı meydana getiren fungus cinslerinin bir arada veya tek olması, türleri, yoğunluk oranları, etkenlere bağlı olarak da toprağın fiziki ve kimyevi yapısının, toprak ekolojisinin, üretilen çeşidin ve uygulanan kültürel işlemlerin önemli katkıları bulunmaktadır. Bu nedenle kök çürüklüğü ve solgunluk hastalığına karşı yapılacak savaşta tek yöntemle başarı sağlanması mümkün görülmemektedir.
Başlıca kültürel önlemler
Aynı tarlada 2 yıldan fazla üst üste bostan üretimi yapılmamalıdır.
Sırta dikim yapılmalı ve sulama esnasında kök boğazına suyun değmemesine dikkat edilmelidir. Bitkilerin suyu ark içerisinden sızarak alabileceği şekilde karıklar oluşturulmalıdır.
Toprağın fiziki yapısını düzeltmek, bitkilerde iyi bir gelişmeyi ve patojen etmenlere karşı yararlı mikroorganizma yoğunluğunun artmasını sağlamak için tarlaya çiftlik gübresi verilmelidir.
Fazla ürün elde etmek amacıyla, toprağa normalinden çok kimyasal gübre vermekten kaçınılmalıdır. Özellikle, fazla süzek ve kumlu topraklara çiftlik gübresi veya yeşil gübre uygulamasına önem verilmelidir.
Bölgeye iyi uyum gösteren ve hastalığa dayanıklı olduğu saptanan çeşitler yetiştirilmelidir.
Hastalığa yakalanmış bitkiler sökülerek imha edilmelidir.
Hasattan sonra tarlada kalmış hastalıklı meyvelerden tohum alınmamalıdır.
Solgunluk hastalıklarına karşı pratikte kullanılabilecek ilaç henüz mevcut değildir. Ancak aşağıda verilen kimyasal gübre ve çitlik gübresi uygulaması yararlıdır.
Kompost, Çiftlik gübresi sap ve saman,
Azot+Fosfor+Potas kapsayan kompoze gübreler.
Özellikle, zayıf ve süzek topraklarda kompost veya çiftlik gübresi uygulaması tercih edilmelidir.
