MAKALELER / BOYA ALFEBESİ - SOLVER KİMYA
BOYA ALFEBESİ ;
Aderans:
Kuru film tabakasının yüzey üzerinde kabarmadan, ince tabakalar halinde kalkmadan veya çatlamadan durma yeteneğidir. Aderans, boyanın en önemli özelliklerindendir. Islak tutunma ise, ıslak koşullara rağmen kuru boya filminin yüzeye tutunma kabiliyetidir.
Akrilik:
Bir çeşit sentetik polimerdir. Yüksek performanslı akrilik esaslı boya veya su bazlı boyalarda kullanılır. Boyanın bağlayıcısı gibi, akrilik reçineler, kaplamanın kimyasallara dayanmasına ve renginin kalıcı olmasına yardımcı olur.
Akrilik Reçine:
Renk ve parlaklık dayanımı, alkali ve oksidasyon dayanımı, sertlik, yapışma ve bağlama sağlamlığı ve film ömrü gibi özellikleri süper olarak nitelendirilen ve kaplama formülleri arasında seçkin bir yeri olan reçinelerdir. Genellikle, akrilik asit, metakrilik asit, akrilonitril ve bunların copolimerlerinin esterlerini içeren akrili asitlerin türevlerinin polimerizasyonu sonucu oluşan reçinelerdir. Akrilat reçineler olarak da bilinirler.
Akrilik Esaslı Boya:
Polivinil asetat veya akrilik reçineler ile yapılan su ile inceltilen boyalardır. Yağlı boyaların tersine, akrilik esaslı boyalar çabuk kurur, düzgün akar ve su ile kolaylıkla temizlenebilir. Yüksek performanslı akrilik esaslı boyalar %100 akrilik reçine içerirler. Akrilik esaslı boyalar; süper aderans, nefes alabilirlik, alkali dayanımı, sertlik ve parlaklık dayanımına sahiptirler.
%100 Akrilik esaslı Boya:
Bağlayıcı olarak sadece akrilik reçine kullanılmış su ile inceltilen boyalardır. Genel olarak çok kaliteli akrilik esaslı boyalar farklı birçok mimari kaplama için kullanılır. %100 Akrilik esaslı boyalar, süper aderans, uzun süreli esneklik, nefes alabilirlik, alkali dayanımı, sertlik ve parlaklık dayanımına sahiptirler.
Alkidler:
Alkid reçineleri, polyester özelliği gösteren gruplar ile yağ özelliği gösteren grupların birleşmesi ile elde edilen ürünlerdir. Kullanıldığı alanlar; dekoratif boya ve verniklerde iç ve dış cephe boyalarda, metal dekoratif boyalarda, mobilya boyaları ve verniklerde, endüstriyel boyalar ve verniklerde, matbaa boyaları ve verniklerin imalatında. Her ne kadar orta dereceli ekipmanlar ve marin enamellerde bağlayıcı olarak kullanılsalar da, içeride ve dışarıda, ahşap boyalarında bulunan reçinelerdir.
Badana:
Esas olarak, kireç ile suyun karıştırılması ile elde edilir. İç cephe dekorasyonu için kullanılır. Yıkamaya karşı dayanıklı değildir.
Bağlayıcı:
Bağlayıcı, pigment parçalarını, düzgün boya filmi oluşturmak üzere bağlar ve aynı zamanda boyanın yüzeye yapışmasını sağlar. Bağlayıcının cinsi ve miktarı, boyanın performans özelliklerinin (yıkanabilirlik, sertlik, yapışma ve renk dayanımı) çoğunu belirler. Kaliteli yüksek performanslı akrilik esaslı boyaların üretiminde tercih edilen bağlayıcı, akrilik polimerler gibi reçinelerdir.
Beyazlama:
Güneş ışığına maruz kalma sonucu oluşan renk kaybıdır.
CPVC (Kritik Pigment Hacim Konsantrasyonu):
Boya filmindeki pigment tanecikleri için yeterli bağlayıcının bulunduğu noktaya denir.
Dayanıklılık:
Boyanın maruz kaldığı yıpratıcı çevre etkilerine, özellikle kötü hava şartlarına karşı dayanma derecesi. Dayanıklılığın iki etkisi vardır. Koruyucu özellikleri yüzeyi bozulmaktan korur. Dekoratif özellikleri etkileyici görüntüsünün kalıcı olmasını sağlar.
Dipte Çökme:
Bu problem boyaların uzun süre hareket ettirmeksizin durmasından veya boyanın çok ince viskozitede olmasından kaynaklanır. Eğer boya ambalajı açılıp uygun bir şekilde iki dakika karıştırıldığında boya homojen hale gelmişse çökelti yumuşak çökeltidir, normaldir. Dipte dokunulduğunda sert bir kütle varsa ve karıştırılmıyorsa olay çökme olarak tanımlanır.
Dispersiyon:
Çok ince katı yapıdaki partiküllerin bir sıvı madde içinde homojen şekilde dağılması işlemidir.
Elastikiyet:
Boyanın, görünümünde değişiklik olmadan veya zarar görmeden, genişleme ve daralma yeteneğidir. Sıcaklık değişimleri genişleme ve daralmaya sebep olur. Örneğin sarı çam tanecik boyutuna bağlı olarak farklı oranlarda genişler. Elastikiyet dayanıklılığın anahtarıdır. Akrilik bağlayıcılar elastikiyetleriyle dikkat çekerler.
Empregnasyon:
Çok düşük viskoziteli bir sıvının, katı bir yüzeyin içine derinliklerine işlemesidir. Bu sayede kapiler boşluklar ve porlar dolabilir. Kendinden sonra gelebilecek uygulamaya iyi aderans oluşturur ve yüzeyin mukavemetini arttırır.
Emülsiyon:
Sıvı yapıdaki kimyasal maddenin bir emülgatör yardımıyla başka sıvı kimyasal madde içinde dağılması işlemidir.
Enamel:
Genellikle yüksek parlaklıkta ama düşük parlaklık derecelerinde de olabilen düzgün yüzey oluşturma yeteneğiyle karakterize edilmiş son kat boyadır.
Faz Ayrılması:
Çok uzun süre hareket ettirilmeden bekletilen boyalarda alkid fazının ayrışarak yüzeye çıktığı görülebilir. Böyle durumlarda boya uygun bir şekilde iki dakika karıştırıldığında homojen duruma geliyorsa sorun yoktur.
Film Oluşumu:
Boyanın sürekli kuru film tabakası oluşturma kabiliyetidir. Bu işlem, su veya solventlerin buharlaşması ve bağlayıcı parçalarının birleşmesi sonucu oluşur. Sürekli kuru film suyu iter.
Genleştirici:
Pigmentlerin boşluklarını doldurup genleştiren titanyum dioksitten daha ucuz içeriktir. Genleştirici pigmentsiz kullanılamaz. Yaygın kullanılan bazı genleştiriciler; kaolen, kalsit ve silikadır.
Hacim katıları:
Pigment ve bağlayıcının hacmi toplamının, toplam hacme bölümüdür. Yüzde(%) olarak ifade edilir. Yüksek hacim katıları, daha kalın kuru film tabakası, ileri örtücülük ve yüksek dayanıklılık demektir.
Havasız Spreyleme (Püskürtme):
Yüksek basınçla bir delikten, kuvvet uygulayarak boyanın atomizasyonu işlemidir. Özellikle boya önceden ısıtıldığında, solventlerin buharlaşması ile yol almasının efektidir.
İnceltici:
Bağlayıcı ile birlikte, boyanın nakil vasıtasını oluştururlar. Su, akrilik esaslı boyalarda kullanılan, boya kurudukça buharlaşan, düzgün boya uygulamasına olanak sağlayan incelticidir. Yağlı boyaların incelticileri ise turpentin veya alkoldür.
Kabarma:
Genellikle ısı veya nemin sebep olduğu, boyanın üzerindeki oyuklar, kubbe şeklindeki formasyonlardır. Solvent tamamen uçmadan önce, yüzeyi kuruyan boya filminde solventin hapis olması sonucunda da oluşabilir.
Katalizör:
Varlığı, kimyasal reaksiyonun hızını arttırır. Bazı durumlarda, katalizör, emilmeden ve yeniden oluşmadan fonksiyon gösterir. Diğer durumlarda ise reaksiyona hiç girmemiş gibi gözükür ve yüzey karakterlerinin yetkisiyle fonksiyon gösterir. Negatif katalizör (inhibitör) ise kimyasal reaksiyonu yavaşlatır.
Kıvam (Viskozite):
Boyanın akmaya karşı direncidir. Yüksek kıvamlı boya yavaş akar; az kıvamlı boya çabuk akar.
Küf:
Nemli iklimlerde çok karşılaşılan bir problemdir.
Örtücülük:
Boyanın, yüzeyi veya önceden uygulanan boyayı ve yüzeydeki lekeleri kapatma veya örtme kabiliyetidir. Boyanın pigmenti ile örtücülük sağlanır.
Pigment:
Düzgün yuvarlak, doğal veya sentetik, inorganik veya organik, çözünmeyen dağılmış parçalardır. Bu parçalar, boya sıvısının içinde dağılarak, boyaya renk vermenin yanında, opaklık, katılık, dayanıklılık ve korozyona dayanıklılık gibi boyanın temel özelliklerini de geliştirirler. Bu terim beyaz veya renkli pigmentler ile birlikte genleştiricilerde içerir. Kullanım esnasında, pigmentler, çözünmeyen ve madde içerisinde dağılan, boyalar ise çözünebilir veya solüsyon halinde bulunan malzemelerdir.
Polimerizasyon:
Reaktif yapıdaki çifte bağlar içeren aynı veya farklı monomerlerin ısı, ışık veya katalizörler yardımıyla oluşturdukları farklı yapılardaki kimyasal bileşikler işlemidir.
PVA (Polivinil Asetat):
Bir katalizörün polimerizasyonu sonucu türetilen renksiz, termoplastik, suda çözünebilir, reçinemsi yüksek polimerdir. Genellikle, düşük kaliteli su-bazlı kaplamalarda akrilik esaslı boya bağlayıcı olarak kullanılır. Bunun yanında yapıştırıcılar, tekstil, empregnasyon alanlarında da kullanılan bir reçinedir.
PVC (Pigment Hacim Konsantrasyonu):
Pigment hacminin, kaplamadaki toplam uçucu olmayan maddelere (örn. pigment ve bağlayıcı) oranıdır. Bu oran genellikle yüzde (%) olarak ifade edilir.
Reçine:
Doğal veya sentetik şeffaf ve eriyen ürünlerin büyük bir bölümüne verilen addır. Farklı renklerde bulunabilirler. Yüksek molekül ağırlığına sahip sentetik reçineler polimer olarak etki ederler. Belirsiz veya çok büyük molekül ağırlığı olan, strese maruz kaldığında akışkanlık kazanan, yumuşama ve erime aralığı bulunan ve konkoidal kırılan katı, yarı katı, sahte (psödomer) katılardır. Genellikle bu terim kaplama ve plastiklerde temel materyal olan her hangi bir polimerin yerine kullanılır.
Renk Dayanımı:
Boyanın orijinal rengini koruma ve solmaya karşı dayanma yeteneğidir.
Solma:
Işık veya sıcaklığa maruz kalan boyanın renginin açılmasıdır.
Soyulma:
Boyanın şeritler veya yapraklar halinde yüzeyden ayrılmasıdır. Tabakalar halinde kalkmaya benzer olarak aderans kaybı sonucu oluşur.
Tabakalar Halinde Kalkma:
Aderans veya elastikiyet kaybı sonucu boyanın parçalar halinde yüzeyden ayrılmasıdır.
Taşıyıcı:
Boyanın, içinde pigmentin dağıldığı sıvı kısmıdır. Bağlayıcı ve tinerin birleşiminden oluşur.
Tebeşirlenme:
Hava koşullarının bozucu etkilerinin bağlayıcı ortamını ayırarak sebep olduğu boya film yüzeyi üzerindeki kolay ufalanabilir toz oluşumudur. Boya filminin tebeşiri, pigmentin seçimi ve konsantrasyonundan etkilenebilir. Bağlayıcı ortamının seçimi de etkili olabilir.
Temizlik:
Boyanacak yüzeylerin yağ, pas, küf, toz, is, deterjan, sabun vb. kirliliklerinden arındırılmasıdır. Bu kirliliklerin yüzeyde kalması, boyanın alt yüzeye yapışmasını engeller, boya zamanla bu bölgelerden kalkar ve soyulur.
Titanyumdioksit (TiO2):
Boyalar, plastikler ve kauçuklarda esas pigment olarak kullanılan, yüksek opaklıkta, tebeşirsiz açık beyaz renkte pigmenttir. Mineral ilmenit veya tabi titan dioksit madeni cevherinden elde edilir.
Tozlanma (Çiçeklenme):
Yüzey kaplamalarının, taş, tuğla, sıva veya harç üzerinde genellikle beyaz, çözünebilir tuzların birikerek kabuklanmasıdır. Nemin harç veya komşu çimentonun içinden sızan tuz veya serbest alkaliler bu probleme yol açarlar.
VOC (Uçucu Organik İçerik):
Standart test sonuçları altında buharlaşan karbon bileşikleridir. Esas olarak, su hariç bütün boya solventleri böyledir.
Yayılma:
Kaplamanın, fırça izleri gözükmeksizin düzgün boya filmi oluşturma kabiliyetidir. Çok kaliteli akrilik esaslı boyaların süper yayılma kabiliyeti vardır.
Yıkanabilirlik:
Zarar vermeden kuru boya filmi yüzeyinden kirin kaldırılmasına olanak verecek yıkama şekli işimizi kolaylaştırır.
Zımparalama:
Boyanacak yüzeylerde parlak bölgelerin kalmaması, yüzeyi düzgünleştirmek ve bazen yüzeyi temizlemek için yapılan işlemdir. Yüzeyden parlak yüzeylerin yok edilmesi boyanın aderans kabiliyetini arttırır.
YAPI KİMYASALLARI ANSİKLOPEDİLERİ
SOLVER KİMYA
