MAKALELER / ELMALARDA KLORİTİK YAPRAK LEKE VİRÜSÜ..TEDAVİSİ..
ÖZELLİKLERİ
Elma klorotik yaprak leke virüsü (ACLSV) Ftexiviridae familyasına bağlı, partikülleri ipliksi, zarfsız ve bükülebilir esnek yapıdadır. Virüs 720-740 nm boyunda 12 nm eninde tek sarmal RNA yapısında partiküllere sahiptir. Virüs mekanik olarak ve tohum hariç diğer üretim materyalleri ile taşınmaktadır. ACLSV şeftali ve elma olmak üzere iki ırka sahiptir.
Bu etmen bazı kaynaklarda Apricoî pseudo-chlorotic leafspot virus (APCLSV) olarak tanımlanmıştır.
BELİRTİLERİ
Virüs birçok ticari elma çeşidinde latent olarak bulunmaktadır. ACLSV'ye karşı duyarlı olan Malus sylvesths cv. R12740-7A (Rus elması) M. pumila üzerine aşılandığında, klorotik yaprak lekesi, kap şeklinde yaprak ve küçük kalmış bitkiler gözlenir. Elma yapraklarında düzensiz dağılmış, halka şeklinde sınırları belli klorotik belirtiler, bu hastalık etmenin en tipik belirtileridir ve teşhis amaçlı da kullanılmaktadır.
Armut bitkisi yapraklarında halkalı yaprak lekelerine ve meyvesinde soluk yeşil beneklenmelere neden olur.
ACLSV, ayva yapraklarında, klorotik leke, çizgi ve bantlara, meyvede şekil bozukluklarına neden olmaktadır.
Sert çekirdekli meyvelerden kirazda güneş yanıklığına benzer nekrotik yanıklıklarına, erik gövdesinde kabuk soyulmalarına, şeftalide nekrotik yaprak lekelerine ve kıvırcıklığa, neden olmaktadır.
ACLSV kayısılarda genel olarak rozet yaprak oluşumuna ve aşı uyuşmazlığına neden olmaktadır. Bazı kayısı çeşitlerinde ise yalancı şarka (pseudopox) olarak adlandırılan meyve bozukluklarına yol açabilmektedir. Meyve bozuklukları daha çok kayısı meyvelerinin karın çizgisinde (yarma yeri) koyu kırmızı veya kahverengimsi lekelenmeler şeklinde ortaya çıkar. İleri safhada bu renk siyaha kadar ilerleyebilir. Meyvenin olgunlaştığı dönemde hava soğuk giderse bu belirtiler artar ve meyve eti acı bir tat alır. Bu meyve belirtileri zaman zaman PPV (şarka) ile karıştırılabilir.
ACLSV leylak yapraklarında klorotik lokal lekelere yol açar. Bu lekeler zamanla birleşerek daha büyük lekeler oluşturur ve daha sonra bu lekeler hat şekline dönüşür.
ACLSV sert ve yumuşak çekirdekli meyvelerde önemli ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Bu kayıplar daha çok fidanlıklarda aşı uyuşmazlığı ve meyveye yatmış ağaçlarda verim düşüklüğü olarak ortaya çıkar.
Yurt dışında yapılan çalışmalarda bu virüsün kayısılarda % 56 oranında verim kaybına neden olduğu belirtilmiştir.
Bu hastalık etmeninin varlığı ülkemizin değişik bölgelerinde farklı sert ve yumuşak çekirdekli meyve türlerinde rapor edilmiştir.
KÜLTÜREL MÜCADELE YÖNTEMİ
- Virüsten ari üretim materyali kullanılmalıdır.
- Dayanıklı çeşitlerin kullanımı tercih edilmelidir.
- Fidanlıklar her vejetasyon döneminde kontrol edilerek, hastalık belirtileri gösteren fidanlar hemen sökülüp yok edilmelidir.
- Kültürel işlemler sırasında kullanılacak er türlü alet ve ekipman dezenfekte edilmelidir.
- Hastalıklı ağaçlardan aşı gözü alınmamalıdır.
