ESANSLAR VE KİMYASALLARI | SOLVER KİMYA - KİMYA ANSİKLOPEDİSİ - İMALAT ANSİKLOPEDİLERİ - KİMYA MAKALELERİ


MAKALELER / ESANSLAR VE KİMYASALLARI

Elma esansı-Bütil Asetat
Kapali Formülü : C6H12O2
Molekül Kütlesi : 116.16 g/mol
Kaynama Noktasi : 126.5 °C
Yogunluk : 0.882 g/mL




Baskin bir meyve kokusuna sahip bir sividir. Bir cok meyvede olusur ve elma aromasinin iceriklerindendir.
Asetik asit ile bütil alkolün esterlesmesi ile elde edilir.


 

Tereyağ Aroması
Tereyağına karakteristik kokusunu veren moleküllerden biri olan Asetoin özel isimli 3-Hidroksi-2-Bütanon oda sıcaklığında sıvı olup, kaynama noktası 148 °C ve yoğunluğu 1.0062 g/mL'dir. Doğada her iki stereoizomeri halinde de bulunan Asetoin, 2,3-Bütandiol' ün kısmi yükseltgenmesi ile elde edilir ve margarinlere tereyağ kokusu vermekte kullanılır.



Bir diğer tereyağ kokusu olarak bilinen Diasetil özel isimli 2,3-Dibütanon ise kaynama noktası 88 °C, yoğunluğu da 0.9831 g/mL olan bir sıvıdır. Sentezi için birçok yöntem vardır ve bunlardan biri de, bakır kromit varlığında, 2,3-bütandiol'ün yükseltgenmesidir. Biyoteknolojik yollarla eldesi çok miktarlarda endüstriyel sentezi için tercih edilmektedir. Margarinlere tereyağ kokusu vermenin yanısıra, az miktarları parfümlerde de kullanılmaktadır.

 

 

Yaprak Alkolü, cis-3-hekzen-1-ol
Bu kokuyu duyup da beğenmeyen birisine rastlamak pek de mümkün değildir. Bir parktan geçerken hepimiz onunla karşılaşmışızdir ve şöyle derin bir nefes alıp içimize çekerek, yeni kesmişler çimenleri sözü ağzımızdan dökülmüştür. Evet, taze kesilmiş çimen kokusundan bahsediyorum. İşte bu kokudan sorumlu olan molekül ise Yaprak Alkolü olarak adlandırılan cis-3-hekzen-1-ol'dur. Kaynama noktası 156-157 °C ve yoğunluğu 0.8489 g/mL olan renksiz bir sıvıdir. Yeşil çay, %30'a kadar yaprak alkolü içerir. Neredeyse her yeşil bitkide az ya da çok bulunur.



cis-3-hekzen-1-ol'ün, stereospesifik sentezi, sodyum asetilenürün etillenmesi sonucu oluşan 1-bütinin etilen oksit ile tepkimesiyle elde edilen 3-hekzin-1-ol ile başlar. Paladyum katalizörlüğünde seçici hidrojenlenmesi sonucu da cis-3-hekzen-1-ol elde edilir.

Yaprak alkolü, parfümlerde yeşil bitki kokusu vermenin yanısıra baska koku moleküllerinin sentezlerinde de baslangıç maddesi olarak kullanilir.

Narenciye esansı
Iste yine hos kokulu bir aldehit molekülü: Narenciye yani turuncgiller kokusuna sahip Oktanal dan bahsediyorum ama turuncgillerin kokusu kokusu sadece oktanaldan ibarettir demek büyük bir yanlislik olur. Genellikle bu tür kokulu bitkiler karisimlardan olusur ve oktanal da degisik narenciyelerin karakteristik kokusunu veren moleküllerden sadece biridir (portakal, limon gibi).



Saf hali icin pek de ayni sey soylemek mümkün degil aslinda. Oldukca keskin bir kokuya sahip saf hali, ancak seyreltilmesi durumunda, turuncgillerin kokusunu verir. Parfümeri de oldukca seyrek hali kolonyalarda ve yapay narenciye yaginda kullanilir.

Yaprak Aldehiti
 
Narenciye kokusu yazisinda da bahsettigim gibi bazi kokular icin tek molekülün sorumlu oldugu söylenemez. Tipik yesillik kokusu icin de daha önce bahsetmis oldugum Yaprak Alkolu'ne ek olarak bir de yaprak aldehiti mevcut.

Yapisal olarak yaprak alkolünü andiran bir yapiya sahip ve kimyasal olarak trans-2-hekzenal olarak isimlendirebilinir.

Kaynama noktasi 146-147 °C ve yogunlugu 20 °C'de 0.8491 olan bir sividir.

Dogada bir cok yesil bitkinin yapraginda olusur. Renksiz bir sivi olan yaprak aldehiti, keskin bir yesillik kokusuna sahiptir ki hafiften akrolein kokusunu andirir. Ama seyreltik hali, hos yesillik ve elmamsi bir kokuya sahiptir.

Parfümlerde yesil bitki kokusu elde etmek icin ve meyve aromalarinda yesil yaprak kokusu elde etmek icin kullanilir.
Linalool-Zambak esansı
Linalool icin zambak kokusu demek tam dogru olmasa da, bir cok bitkide farkli  enantiomerler  halinde bulunan, zambak kokusunu andiran, ciceksi dogal bir güzel koku molekülüdür. Örnegin  kişniş  yaginin %60-70'ini linalool'un (+)- enantiomeri  olusturur.  Rasemik   karisim hali de enantiomerleri gibi zambak kokusunu andiran, taze, ciceksi bir kokuya sahip olan renksiz bir sividir. Enantiomerleri arasinda cok az da olsa bir koku farki vardir. Ester halleri ile ile birlikte, linalool, en sik kullanilan ve oldukca büyük miktarlarda üretilen güzel koku moleküllerinden biridir.

Asidik ortamda, linalool izomerleserek, gül yagi olarak bilinen geraniol'e, nerol'e ve α-terpineol'e dönüsür. Kromik asit ile yükseltgenmesi sonucu sitral olusur.


1950'lerde neredeyse tüm linalool, gülagaci yagi gibi esans yaglarindan elde ediliyordu. Günümüzde ise bu yöntem sadece, linalool bakimdan bol olan esans yaglarin bulundugu ülkelerde kullanilmaktadir. Diger türlü, sentetik olarak, pinenler veya 6-metil-5-hepten-2-on gibi baslangic maddeleri kullanilarak sentezlenmektedir. Linalool,  E vitamininin  sentezlenmesinden kullanilan en önemli ara ürünlerden biri olmasi bakimindan oldukca fazla üretilmektedir. Hatta sentezlenen linalool'un büyük bir kismi E vitamini sentezinde kullanilmaktadir.


Linalool, sahip oldugu ciceksi kokusu sayesinde, parfumeride, cicek kokusu karisimlarinda (zambak, lavanta, neftyagi) siklikla kullanilir. Yüksek ucuculugu sayesinde, dogal bir koku havasi verir. Bazik ortamda kararli olmasindan dolayi, sabun ve deterjanlarda da kullanilir.

Gül esansı
Gül Kokusu: Gül kokusu iki kimyasaldan oluşur.

2-feniletanol ve geraniol


2-feniletanol:


Kapalı Formülü: C8H10O
Molekül Kütlesi: 122,17 g/mol
Kaynama Noktası: 219-221 °C
Yoğunluk: 1.017 g/cm3

Fenetil alkol ya da 2-fenil etanol doğal bir organik bileşiktir. Doğal yağlarda, gül, karanfil, sümbül de bulunur. Sıvıdır. Çiçek kokuludur. Alkol ve eterle karışır. Tat verici ve parfümeride kullanılır. Göz ilaçlarında da bakterilere karşı kullanılmıştır. Sabunda koruyucu madde olarak da kullanılır.


Geraniol


Kapalı Formülü: C10H18O
Molekül Kütlesi: 154.25 g/mol
Kaynama Noktası: 229 °C
Erime Noktası: 15 °C
Yoğunluk: 0.889 g/cm3

Geraniol bir monoterpenoid ve bir alkoldür. Gül yağının esasını teşkil eder. Birçok muhtelif esas yağlarda bulunur (Sardunya çiçeğinin yağında). Yağımsı, uçuk sarı renkte bir sıvıdır. Suda çözünmez. Organik çözücülerde çözünür. Tatlı gül kokusu vardır. Tat verici olarak ve parfümeride kullanılır
.

                                                                                         SOLVER KİMYA