MAKALELER / GIDA BOYALARI
E100 Curcumin: Curcuma (Turmeric - Zerdeçal) bitkisinin köklerinden elde edilir, portakal sarısı rengindedir, suni olarak da üretilir. Peynir, margarin, pişmiş yiyecekler, et ürünleri ve fırın tatlıları başta olmak üzere geniş bir ürün yelpazesinde kullanılır. Aşırı dozda alınmadığı taktirde bir yan etkisi yoktur. Hint yemeklerinin başlıca baharatlarındandır. Pişmiş ürünler, konserveler, yoğurtlar, bisküviler, patlamış mısır, soslar gibi ürünlerde bulunabilir. Annotto (E160b) ile beraber peynir, kuru karışımlar, salatalar, margarine ve tereyağlarında renklendirici olarak kullanılabilir.
E101 Riboflavin: Riboflavin sarı ve portakal rengindedir. Kuvvetlendirici olarak kullanılmasının yanı sıra renklendirici olarakda kullanılır. Doğal olarak sebzelerde bulunur. Yumurta, süt, karaciğer ve böbrekten de elde edilir. Margarin, soslar, meyve suları, bebek mamaları ve işlenmiş peynirde kullanılır. Işıkla teması halinde bozulur.
E101a Riboflavin-5′-Phosphate: Başlıca E101 Riboflavin’in kimyasal reaksiyona uğrayıp dehidrasyona uğramış monosodium tuzundan oluşur. Bebek mamalarında, süt ürünlerinde, şekerlerde ve şeker ürünlerinde bulunur. Genellikle genetik olarak modifiye edilmiştir.
E102 Tartrazine, FD&C Yellow No.5: Sentetik azottan üretilir. Renkli içecekler, tatlı, reçel, tahıl, çerez, hazır pudingler, mayonez, yoğurt, konserve balık ve hazır çorbalarda kullanılır. Aynı zamanda ilaç kapsüllerinde bulunur. Brilliant Blue FCF (E133) ile beraber kullanılarak konserve fasülye üretimindede kullanılabilir. Genellikle astım krizine (FDA bunu onaylamasa da) ve çocuklarda kurdeşene (FDA’nın tahmini 1/10 000) neden olduğu bilinir; ayrıca tiroid tümörü, kromozom hasarı, kurdeşen, hiperaktivite ve aspirin duyarlılığı, alerjik vakalar, görme bozukluğu, migren, kaşıntı, deride kızarıklıklar ile de ilişkilendirilir. Çocuklar tarafından kullanılması tavsiye edilmez. Norveç ve Avusturya’da yasaklandı.
E104 Quinoline Yellow, FD&C Yellow No.10: Disülfonik (disulphonic) asidin disodium tuzu. Ruj, saç bakım ürünleri, kolonya üretimi ve eczacılıkta kullanılır.Çocuklar tarafından kullanılması tavsiye edilmez. Deri yangısına neden olur. Avustralya, Amerika, Japonya ve Norveç’te yasaklandı.
E107 Yellow 7G: Sentetik kömür katranı ve sarı azotlu boya. Özellikle aspirine duyarlılığı olan astım hastalarında alerjik reaksiyon görülebilir; tipik ürünler hafif içeceklerdir; HACSG sakınılmasını öneriyor. Avustralya, Japonya, Norveç, İsviçre, İsveç ve Amerika’da yasaklandı.
E110 Sunset Yellow FCF Orange Yellow S FD&C Sarı No:6: Sentetiktir. tahıl, pasta, tatlı, çerez, dondurma, içecek ve konserve balık ayrıca Berocca, Polaramine ve Ventolin şurup gibi ilaçların üretiminde kullanılır. Yan etkileri kurdeşen, Rinit (burun akmasi), Burun tıkanıklığı, Alerji, Hiperaktivite, Böbrek tümörü, Kromozom hasarı, Karın ağrısı, Bulantı ve Kusma, Hazımsızlık ve İştahsızlıktır. Hayvanlarda tümöre neden olduğu görülmüştür. Norveç’te yasaklandı.
E120 Cochineal, Carmic Acid, Carmines: Kaktüsle beslenen ve güneş ışını, sıcak su yahut ısıyla karşaştığı taktirde ölen bir böcek olan Dactylopius coccus böceğinin ezilmesiyle elde edilir. Alkollü içeceklerde Calcium Carmine’le beraber kullanılan çözeltisiyle geniş bir ürün yelpazesinde kullanılır. Ammonium Carmine’le beraber Alkollü içecekler, fırınlanmış mamüller, bisküviler, tatlılar, içecekler, buz, pasta yan ürünler ve cheddar peyniri, bazı tatlılar ve sosların türevlerinde bulunur. Alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Çocuklar tarafından kullanılmamalıdır.
E122 Carmoisine, Azorubine: Sentetik bir kömür katranı türevi. Astımlılar ve aspirin alerjisi olanlarda kötü reaksiyonlar yapabilir. Tipik ürünler şekerleme, marzipan ve jölelerdir. Çocuklar tarafından kullanılmaması tavsiye edilir. Japonya, İsveç, Amerika, Avusturya ve Norveç’te yasaklandı.
E123 Amaranth, FD&C Red 2: Aynı ismi taşıyan bir bitkiden üretilir. Morumsu kırmızı bir rengi vardır. Kek, meyve tatlı dolgular, dondurmalar ve jölelerde kullanılır. Astım, egzama ve hiperaktiviteye neden olur. Çocuklar tarafından kullanılmaması tavsiye edilir. Bazı hayvanlara yapılan testlerde doğum kusurları ve cenin ölümleri görülmüştür. Kanserojen olabilir. Avusturya, Amerika, Rusya, Norveç ve diğer bazı ülkelerde yasaklandı.
E124 Ponceau 4R, Cochineal Red A, Brilliant Scarlet 4R: Sentetik kömür katranı. Tatlılarda, jöle’de (tatlı), konserve deniz ürünlerinde ve konserve çilekde, keklerde ve hazır çorbalarda bulunabilir. Hayvanlarda kanserojen, astımlılar ve aspirin alerjisi olanlarda kötü reaksiyonlar yapabilir. Çocuklar tarafından kullanılmaması tavsiye edilir. Amerika ve Norveç’te yasaklandı.
E127 Erythrosine, FD&C Red 3: Konserve kiraz ve kişne, konserve sebze, muhallebi, tatlı, pasta, çikolata, sosis, salamura zeytin ve çerezlerde kullanılır. Dişlerdeki plak’ları ortaya çıkartma amaçlıda kullanılır. Işığa karşı duyarlılığa ve thyroid (tiroid) hormonu seviyesini arttirip hyperthyroidizm‘e neden olabilir. 1990 yılında farelerde yapılan çalışmada thyroid kanserine neden olduğu saptanmıştır. Çocuklar tarafından kullanılması tavsiye edilmez. Avustralya, Amerika ve Norveç’te yasaklandı.
E128 Red 2G: Kırmızı, sentetik kömür katranı yada azo boyası. Genellikle pişmiş et ürünleri ve sosislerde bulunur. Fakat aynı zamanda salam ve içeceklerde de bulunabilir. Kandaki hemoglobinine karışabilir. Çocuklar tarafından kullanılması tavsiye edilmez. Avustralya ve İngiltere dışındaki diğer bazı ülkelerde yasaklandı.
E129 Allura Red AC, FD&C Red 40: Portakal rengi - Kırmızı bir renge sahiptir. Amerikada yasaklanan E123 Amaranth’ın yerine kullanılmak üzere ortaya çıkarılmıştır. Sentetiktir. Tatlılar, içecek ve garnitürlerde, eczacılık ve kozmetik ürünlerinde kullanılır. Aspirin’e duyarlı insanlarda ve astım hastalarında diğer renklendiriciler kadar olmasa da kısmi alerjik ve müsamahasızlık tepkilerine neden olabilir. Farelerde kanser ile ilişkilendirilmiştir. Danimarka, Belçika, Fransa, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya ve Norveç’te yasaklandı.
E131 Patent Blue V: Koyu mavi renkli sentetik kömür katran boyası. Nefes alma sorunları, kaşıntı, mide bulantısı ve ürpertilere neden olabilir. Deri hassasiyetine de neden olduğundan alerjik reaksiyonları olan kişilerin kullanmaması tavsiye edilir. Çocuklar tarafından kullanılmaması tavsiye edilir. Avustralya, Amerika ve Norveç’te yasaklandı.
E132 Indigo Carmine, Indigotine, FD&C Blue 2: Sentetik kömür katranı türevi. Yaygın olarak tablet ve kapsüllere eklenir, ayrıca dondurma, tatlı, fırınlı mamuller, şekerleme ve bisküvilerde kullanılır. Aynı zamanda böbrek işlevselliğini test amaçlı renklendirilmiş üre’nin teşhisinde kullanılır. Bulantı, kusma, yüksek tansiyon, deri döküntüsü, solunum sorunları ve diğer alerjik reaksiyonlara neden olur. Norveç’te yasaklandı.
E133 Brilliant Blue FCF, FD&C Blue 1: Mavi sentetik kömür türevi. Genellikle E102, Tartrazine, ile bileşik oluşturarak yeşil tonlarını elde etmekte kullanılır. Alüminyum çözeltisi ve amonyum tuzundan sentetik olarak elde edilir. Mandıra ürünleri, işlenmiş fasulyeler, tatlılar ve içeceklerde kullanılır. Belçika, Danimarka, Fransa, Almanya, Yunanistan, İtalya, İspanya, İsviçre, İsveç, Avusturya ve Norveç’te yasaklandı.
E140 Chlorophylls, Chlorophyllins: Doğal olarak tüm bitkilerde bulunan yeşil renkli vetosentezden sorumlu organel. Saf formunda elde edilmesi zordur. Genel olarak ısırgan otu, çim, ıspanak’dan aseton, ethanol, petrol ürünleri, metilen ketol ve diachloromethane kullanılarak elde edilir, aynı işlemle E161b, Lutein, de açığa çıkartılır. Mum ve yağların boyanmasında, sakızlarda, katı ve sıvı yağlarda, dondurma, hazır çorbalar, sabunlar, tatlılar ve doğal olarak yeşil sebzelerde kullanılır.
E141 Copper Complexes, Copper complexes of chlorophyllins, and chlorophylls: Klorofil’lerden (E140) elde edilen zeytin yeşili rengi kompleks, bilinen yan etkisi yoktur. Genellikle bazı peynir çeşitler, sakızlar, dondurma, bazı soslar, hazır çorbalar, yeşil sebzeler ve sıvılarda saklanan meyvelerde bulunur.
E142 Green S: Yeşil renkli sentetik kömür katranı türevi. Konserve bezelye, nane, jöle ve soslarda, paketlenmış ekmek kırıntısı ve kek karışımlarında kullanılır. Hiperaktivite, astım, uykusuzluk ve kurdeşen’e neden olduğu bilinmektedir, lakin belli bir miktarın üstünde alınmadığı taktirde zararı yoktur. Kanada, Finlandiya, Japonya, İsveç, Amerika ve Norveç’te yasaklandı.
E150(a) Plain Caramel: Koyu kahverengi’den siyaha kadar uzanan renklerde, genetik olarak modifiye edilmiş ürünlerden elde edilmiş elde edilebileceği gibi şeker kamışı ve şeker pancarından da elde edilir. İstiridye, çörekler, soya, pastalarda dekoratif amaçlı kullanılan maddelerde, glikoz tabletlerinde, yumuşak içeceklerde ve özellikle kola’da meyveler, konserve soslar, bira, viski, bisküvi, sirke ve turşularda kullanılır.
E150(b) Caustic sulphite caramel:
E150(d) Sulphite ammonia caramel:
E151 Brilliant Black, Black PN: Menekşe-Siyah renkte kömür katranı türevi. Kahverengi soslar, tatlılar, hazır çorbalar, yumuşak içecekler, dondurma, hardal ve kuş üzümü keklerde kullanılır. Danimarka, Belçika, Kanada, Finlandiya, Fransa, Almanya, Japonya, İsviçre, İsveç, Avusturya, Avustralya, Amerika ve Norveç’te yasaklandı
E153 Carbon Black, Vegetable Carbon: Mangal kömürü boyası. Et, kan, kömür, çeşitli katı yağlar yada çam sakızından elde edilebilir. Aynı zamanda yanmış sebzelerden ve dolayısıyla genetik olarak modifiye edilmiş ürünlerden de elde edilebilir. Reçel, jöle ve meyan kökünde kullanılır. Avustralya’da yalnızca bitkisel kökenli olanına izin verildi, bağımlılık etkisinden dolayı Amerika’da yasaklandı
E154 Brown FK, Kipper Brown: 6 sentetik azotlu boyanın diğer renklendiriciler ve sodyum chloride ve/veya sodyum sülfat ile birleşiminden oluştuğu tahmin edilen kahverengi bileşik. Tütsülenmiş ringa ve uskumruda bulunur, aynı zamanda pişmiş salam ve cipslerde bulunabilir. İngiltere hariç tüm Avrupa Birliğinde yasaklandı. Aynı zamanda Avusturya, Avusturalya, Canada, Finlandiya, İrlanda, Japonya, Norveç, İsviçre ve Amerika’da kullanımı kısıtlandırıldı.
E155 Brown HT, Chocolate brown HT: Kahve rengi kömür katranı türevi. Genellikle çikolatalı keklerde kullanılır. Astımlılar ve aspirin alerjisi olanlarda kötü reaksiyonlar yapabilir. Deri duyarlılığına neden olduğu bilinir. Kullanımı Avustralya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, Almanya, Norveç, İsviçre, İsveç ve Amerika’da yasaklandı.
E160(a) Alpha-carotene, Beta-carotene, Gamma-carotene: Genellikle sarı ve portakal rengi bitkiler olmak üzere havuç, yeşil yapraklı bitkiler ve domatesde bulunur. İnsan vücudu onu karaciğerde ‘A Vitamin’ine dönüştürür. Işıkla teması halinde yok olur. Ticari olarak laboratuvar ortamında da üretilebilir. Tereyağı, margarinler, kekler, süt ürünleri ve yumuşak içeceklerde bulunur. Vejeterjanlar bazı üreticilerin genellikle balıklardan elde edilen E441‘i ; gelatin, stabilizer olarak kullandığını göz önünde bulundurmaları gerekir.
E160(b) Annatto, Bixin, Norbixin: Annatto ağacının meyvesi olan Bixa orellana’dan elde edilir. Gövde ve kumaş boyası, peynir boyası, tereyağı, margarin, tahıl, çerez, çorba, vernik üretiminde, ayrıca eczacılıkta (balgam sökücü olarak) ve tekstil sektöründe kullanılır. Kurdeşene neden olduğu bilinir.
E160(c) Paprika Extract, Capsanthin, Capsorubin: Meyve kabukları ve kırmızı biber tohumlarından elde edilen kırmızı-portakal renkli bileşen. Avustralyada yasaklandı.
E160(d) Lycopene: Domates ve pembe greyfurttan elde edilen kırmızı renkli karotenoid. Kanser riskini azaltabilir. Kullanılmamaktadır. Eğer yaygın kullanımı söz konusu ise muhtemelen genetik olarak modifiye edilmiş mahsüllerden elde ediliyordur.
E160(e) Beta-apo-8′ carotenal (C30): Kırmızı-portakal rengi, gıda boyası olarak kullanıldığı vakit genellikle sentetiktir. Portakal ve mandalinadan elde edilir ve bilinen bir yan etkisi yoktur.
E160(f) Ethyl ester of beta-8′-carotenic acid: E160e benzeridir. Portakal rengindedir ve bilinen bir yan etkisi yoktur.
E161(b) Xanthophylls - Lutein: E161Xanthophylls grubunun üyeleri isimlerini Yunan Xanthos(Sarı) kelimesinden alır. Doğal olarak yeşil yaprakta, kadife çiçeği ve yumurta sarısında bulunur.
E161(g) Xanthophylls - Canthaxanthin: sarı renk; retinol; bazı mantar, kabuklu hayvan, balık ve flamingo tüyünde bulunur. Doğaldır.
E162 Beetroot Red, Betanin: Koyu kırmızı/mor renktedir. Pancar kökünden elde edilir. Tatlılarda, dondurma, jöle, şekerlerde, likör ve bazı soslarda bulunabilir. Bilinen bir yan etkisi yoktur, lakin nitrat içerdiğinden dolayı bebekler ve küçük çocuklarda kullanılmaması gerekir.
E163 Anthocyanins: Menekşe rengi, çiçek ve bitki kaynaklı. Yoğurt, mandıra ürünleri, dondurma, jöle, yumuşak içecekler, domates, havuç, sebze çorbaları ve şekerlerde bulunabilir. Güvenli olduğuna inanılıyor.
E170 Calcium carbonate, Chalk: Doğada genellikle tebeşir olarak bulunur. Kaya minerali, mermer, sarkıtlar, mercan, inciler yumurta kabukları( %94 kalsiyum karbonat içerir), çeşitli deniz canlılarının kabukları veya kemikten elde edilir. Bisküvi, ekmek, kekler, dondurma, vitamin, diş macunu, beyaz boya, temizleme tozları, diyakoz şarabı, konserve sebze ve meyvede kullanılır; yüksek dozlarda zehirlidir
E171 Titanium dioxide: Beyaz renkli titanyum dioksit doğal ilmenit mineralinden elde edilen demir ve titanyum oksit karışımı, metalik oksit bir mineraldir. Diş macunu ve beyaz boyada, şekerlerde renklerin karışmasını engellemek amaçlı ve ilaç yapımında kullanılır. Bilinen bir yan etkisi yoktur. Su kirliliğine neden olur. Kullanımı Almanyada yasaklandı.
E172 Iron oxides / hydroxides: Siyah, sarı ve kırmızı renklere sahip doğal demir pigmentleri. Ferrous sülfat çözeltisi ve Alkalik Chloride’ın sıcak havada oksitlenmesi sonucu elde edilir. Bu sayede demirin bırakılması sağlanır. Som balığı ve karides ezmesinde, tatlılarda ve keklerde kullanılır. yüksek dozlarda zehirlidir. Kullanımı Almanyada yasaklandı.
E173 Aluminium: Bauxite madeninin eritilmiş halinden elde edilen gümüşi beyaz bir madde. Kimyasal formundan dolayı alüminyum doğada metal formunda bulunmaz. Lakin bileşenlerine bir çok kaya, bitki ve hayvan çeşidinde rastlanabilir. Yüksek dozda alımı halinde metabolizmadaki fosfor ve kalsiyum üzerinde kötü etkileri olup kemik erimesine neden olabilir. Avustralyada kullanımına izin verilmemektedir.
E174 Silver: Gümüş. Uzun süreli kullanımı halinde böbreğe zarar verebilir. Gözlerde mavi-grimsi bir renk bozukluğuna, burun, genz, boğaz ve deride tahribata neden olabilmektedir. Avustralyada kullanımına izin verilmemektedir.
E175 Gold: Altın. Dünyada üretilen miktarın 2/3′ü Amerika, Rusya, Güney Afrika ve Avustralyada çıkarılır. Tatlılarda dış dekoratif amaçlı kullanılabilir. Kimyasal olarak aktif bir formu yoktur ve bu yüzden zararsız denilebilir. Lakin kaçınılmasında yarar vardır. Avustralyada kullanımına izin verilmemektedir.
E180 Pigment Rubine, Lithol Rubine BK: Kızılımsı bir sentetik azot boyası. Astım hastaları, burun iltihabı, deri hastalığı olan kişilerin kullanımı halinde hastalık semptomları daha kötü bir hal alabilir. Kullanımı Avustralya’da yasaklanmıştır.
E181 Tannic acid, Tannins: Alkolde berraklaştırma amaçlı kullanılır. Fındık ve oak ağacı dallarından elde edilir. Doğal olarak çayda bulunur. Demir emilimini engellediğinden anemi’si olanlar kullanmamalıdır.