MAKALELER / GIDA HAMMADDELERİ - 4

ÇİNKO :

Çinko, organizma için öncelikli yapı taşlarından bir tanesidir. Normal bir insanın sağlıklı yaşamını sürdürebilmesi için günlük belirli miktarda tüketilmesi gereken bir elementtir.Tüm organlar, dokular ve vücut sıvılarında yer alır. Proteinlerin üretimi için önemlidir. Yaraların iyileşmesi, hücrelerin bölünerek çoğalabilmesi, tat alma (özellikle tuzlu tadın farkına varabilme), sperm yapımı, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, davranış ve öğrenme performansının artışı, anne karnındaki ve doğmuş bebek ve çocukların büyüme ve gelişimi çinko mineralinin başlıca işlevleridir.Enzimlerin aktif olarak görev yapabilmesi için, anahtar kilit uyumunda yer alır. Hücrede molekül tepkimelerinde proteinle destek sağlar, proteinleri dayanıklı hale getirir. DNA ve RNA döngüsünde yer alır. Nükleik asit veya diğer gen düzenleyici proteinlerde yapısal element olarak rol oynar. Karbonhidrat, protein, lipid, nükleik asit, hem sentezi, gen ekspresyonu, üreme ve embriyogeneziste de görevleri vardır.Eksikliğinde, ishal, saç dökülmesi, zihinsel bozukluklar, sık sık enfeksiyona yakalanma, büyüme geriliği, cinsel organ gelişiminde gerilik, deri değişikliği, iştah bozukluğu, karanlığa uyum bozukluğu, yara iyileşmesinde gecikme, tad duyusunda azalma görülebilir.Çinko miktarı en yüksek besinler şu şekilde sıralanabilir. 100 gram; istiridyede 7 mg, peynirde 2-4 mg, sığır etinde 5 mg, sütsüz çikolatada 2 mg, kuru fasulyede 3 mg, yumurtada 1.5 mg, mısırda 2.5 mg, brüksel lahanasında 1 mg, karideste 2.3 mg, brokolide 1 mg bulunmaktadır.

Kullanım alanları:İnsan vücudu için önemli bir element olduğu için vitamin ve mineral ilaçlarının hazırlanmasında kullanılmaktadır.Cildin su kaybetmesini önlediği için, güneş yanıklarında ve soğuk ısırmasında etkili reçetesiz merhemlerde kullanılmaktadır.

A VİTAMİNİ :

İlk keşfedilen vitamin olan A vitamini, D, E, K vitaminleri gibi yağda eriyen bir vitamindir. A vitamini karaciğerde depolanır. Isıya, oksidasyona ve aside duyarlı olduğu için serin ve karanlık bir ortamda muhafaza edilmelidir. Göz sağlığını muhafaza için temel bir besleyicidir.Balıkyağında, karaciğerde, tereyağı ve kremada, peynirde, yumurta sarısında bulunur. Sonradan A vitaminine (retinol) dönüşecek olan beta karoten ve diğer karotenoidler ise yeşil yapraklı ve sarı sebzelerde ve tahıllarda bulunur. Diğer A vitamini kaynakları ise, tüm kırmızı etler, süt, süt yağı, yoğurt, portakal, elma, karpuz, kavun, erik, şeftali ve üzümdür.

A VİTAMİNİ FAYDALARI :

Görme, büyüme ve vücudun enfeksiyonlara karşı direnci için gereklidir.

Burun, boğaz, akciğer ve idrar yolu enfeksiyonları için etkilidir.

Deri ve saç sağlığı için gereklidir.

Kemik, diş ve dişeti gelişiminde etkilidir.

Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.

Organların koruyucu epitel düzeninde önamli rol oynar.

Ceninin rahim içi sağlığı için gereklidiR

Vücudun doğal savunma sistemini, akyuvarları ve antikor üretimini artırarak güçlendirir

B1 VİTAMİNİ :

Tiamin adıyla da bilinen ilk keşfedilen B vitaminidir. 1926 yılında saf olarak elde edildi ve 1936 yılında suni olarak elde edilmeye başlandı. Vücutta karaciğer, kalp ve böbreklerde çok az depolandığı için günlük olarak alınması gereklidir. Fazla dozu idrarla birlikte dışarı atılır.B1 vitamini günlük olarak ihtiyaç duyduğumuz vitaminler arasında gelir. Diğer B vitamini kompleksleri ile birlikte alındığında tek başına yapacağı etkiden daha fazla etki oluşturur.Tiamin pirofosfat (TPP) tiaminin aktif şeklidir ve pirüvat dehidrogenaz, a-keto-glutarat dehidrogenaz, transketolaz enzimlerine koenzimdir. Pirüvat dehidrogenaz ve a-keto-glutat dehidrogenaz karbonhidrat metabolizması için gerekliyken, transketolaz pentoz fosfat yolunda aktivite gösteren bir enzimdir.Dayanıksız bir vitamindir. Alkol, kafein, yiyecek katkıları, antibiyotik kullanımında etkisiz hale gelir. Fırında pişirilme işleminde, suda pişirilmeye oranla daha az tahribata uğrar. Suda eriyen vitaminler arasında yer alan B1 vitamini, vücutta depolanmadığı için, kullanılmayan bölümü yemekten 3 saat sonra böbrekler yoluyla tamamen dışarı atılır.

B2 VİTAMİNİ :

Yaygın olarak B2 vitamini olarak da adlandırılan E101 kodlu vitamindir. İnsan ve hayvan sağlığı için çok gerekli ve önemlidir. Diğer B grubu vitaminleri gibi, vücuttaki enerji metabolizmasında kilit rol oynar. Işığa duyarlıdır. Saç, deri ve tırnak sağlığı için gereklidir.Riboflavin, suda erir. Riboflavin bulunan yiyecekler bol suda kaynatılır ve bu su atılırsa riboflavinde kayıp olur. Pişirirken soda eklenmesi, vitamin kaybını daha artırır, ısıya, tiaminden daha dayanıklıdır. Ancak çok yüksek ısıda uzun süre kaynatmakla molekülde parçalanma olur. Işığa karşı çok duyarlıdır. Işık temasında vitamin özelliğini kaybeder. Örneğin, aydınlık serin yerde 2 gün bekletilen yoğurttaki riboflavin dörtte bir kaybolur. Yine yğurdun suyunun süzülmesi, tarhananın güneşte kurutulması önemli vitamin kayıplarına neden olur. Riboflavin turuncu sarı renktedir. Eriyik içerisinde yeşilimsi sarı fluoresans gösterir. H2 eklenerek indirgenmiş şekli remksiz reoksidasyonla (H2 ayrıldığında) turuncu - sarı renk gösterir. Alkali çözeltide ısıtılırsa molekülde değişimler olur ve vitamin özelliğini kaybeder. Asit çözeltide dayanıklıdır.

B3 VİTAMİNİ :

Diğer B grubu vitaminleri gibi enerji metabolizmasında görev alır. Ayrıca protein, yağ ve karbonhidrat metabolizması için de gereklidir. Isı, oksidasyon ve ışığa dayanıklıdır.Yetişkinlerde günlük alınması gereken niasin miktarı 14-16 miligram arasındadır. Hayvansal gıda tüketmeyenlerde ihtiyaç daha fazladır

B5 VİTAMİNİ :

Hem hayvansal hem bitkisel gıdalarda bulunur. Vücutta depolanmaz. Diğer B grubu vitaminleri gibi karbonhidrat, yağ ve protein metabolizması için gereklidir.Günlük alınması gereken vitamin miktarı 5-6 miligram civarındadır. Hamilelik döneminde ihtiyaç artmaktadır.

B6 VİTAMİNİ :

B6 suda çözünen bir vitamindir. 3 temel formu pridoksin, pridoksal ve pridoksamindir. İnsan sağlığı için oldukça önemlidir ve çok çeşitli fonksiyonlar üstlenir. Örneğin protein metabolizmasında görev yapan 100'den fazla enzim için B6 vitamini gereklidir. Aynı zamanda kırmızı kan hücrelerinin üretimi için de çok önemlidir. Sinir sistemi ve bağışıklılık sisteminin düzgün çalışması için gerekli olan B6 vitamini, A vitamini sentezi için gerekli olan bir yapı taşıdır.Kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin kana oksijen taşır. Vücudumuz hemoglobin üretimi için B6 vitaminine ihtiyaç duyar. B6 vitamini aynı zamanda hemoglobinin oksijen taşıma kapasitesini arttırır. B6 yoksunluğunda kansızlık görülebilir.Kalori, protein, vitamin ve mineraller hastalıklarla doğrudan savaşan beyaz kan hücrelerinin oluşumunu sağladığından bağışıklılık sistemi için çok önemlidir. B6 vitamini protein metabolizmasına katıldığı ve hücre gelişimini etkilediği için, bağışıklılık sistemi için çok önemlidir. Lenf bezlerinin sağlıklı çalışması, B6 vitaminine doğrudan bağlıdır. Çalışmalar sonucunda B6 azlığının hastalıklara karşı dayanıklılığı doğrudan azalttığı görülmüştür.B6 Vitamini aynı zamanda kandaki şeker oranının normal seviyelerde tutulmasına yardım eder. Alınan kalori miktarının yetersiz olması durumunda depolanan karbonhidratın ve diğer besinlerin glikoza dönüşmesine yardım eder.B6 vitamini nörotransmitter denilen sinir hücrelerinde uyarıların taşınmasını sağlayan yapıların sentezi için gereklidir. Araştırmalar depresyon, Parkinson, baş ağrısı, kronik ağrılar ve daha birçok hastalıkla B6 vitaminin doğrudan alakalı olduğunu ortaya koymuştur.

B7 VİTAMİNİ :

Biyotin, literatürde, H vitamini veya B7 vitamini olarak da adlandırılır. Kimyasal formülü C₁₀H₁₆N₂O₃S olan biyotin, suda çözünen bir B kompleksi vitaminidir. Kalın bağırsaktaki bakteriler tarafından da üretilen biyotin sağlıklı bir yaşam için gerekli olan önemli bir vitamindir.  Aynı zamanda güncel haberlerde güzellik vitamini olarak da sıklıkla rastlanabilir.Yağ, protein ve karbonhidrat metabolizmalarında koenzimdir. Aynı zamanda hücre gelişimine katkıda bulunur, kanın şeker seviyesini ortalama düzeyde tutmaya yardımcı olur. Özellikle kemik iliği için çok önemli olmasının yanı sıra, sağlıklı sinir dokuları için de gereklidir.Biyotinin son zamanlarda "güzellik vitamini" olarak anılmasının en büyük sebebi saçlara ve tırnaklara olan pozitif etkisidir. Bugün bu özelliği yüzünden, biyotin birçok kozmetik ürününde bulunmaktadır.

 B 12 VİTAMİNİ :

B12 vitamini, siyanokobalamin olarak da bilinir. Çoğunlukla karaciğerde olmakla beraber, vücutta çok az miktarda depolanabilir. Sentezi oldukça zor ve çok basamaklı olan B 12 vitamini 1972 yılında sentezlenebilmiştir.

 B12 VİTAMİNİN FAYDALARI :

Kırmızı kan hücrelerinin yapımı için gereklidir.

Folik asit almak için gereklidir.

Sinir sistemi fonksiyonlarının gerçekleşmesi için gereklidir.

Alzheimer hastalığında kilit bir rol oynar.

Bağışıklık ve sinir sistemini güçlendirir.

Protein üretiminde önemli rol oynar.

Öğrenmeyi kolaylaştırıp, bellek kalitesini artırır.

B GRUBU VİTAMİNLER : arasına dahil edilen inositol, vücutta glikozdan elde edilebilir. Hayvan ve bitkilerde de mevcuttur. İnsanda bağırsak bakterileri tarafından üretilir. Vücutta depolanır.Vücutta üretildiği için dışardan alınmasına gerek yoktur. Normal bir beslenme ile de dışarıdan günde 1 gram civarında alınır.

 Hücre zarının yapısına katılır ve sağlamlaştırır.

Yağların transferi ve sinir iletimi için gereklidir.

Blumia, panik atak ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklarda etkili olduğu gözlemlenmiştir.

Beyin hücrelerinin beslenmesinde kolinle beraber çalışır.

Hayvanlarda fosfolipitlerin yapısına katılır.

Bitkilerde fitik asidin içerisinde bulunur.

Saç uzamasında etkilidir.

Lesitin yapımında gereklidir.

Kemik iliğinin büyümesinde etkilidir.

Antioksidan özelliğe sahiptir ve damar sertleşmesini geciktirir.

BAKIR :

Bakır tüm bitki, hayvan ve insanlarda temel besin yapı taşlarından bir tanesidir. İnsanlar ve hayvanların dolaşım sisteminde çeşitli enzimlerin ko-faktörü ve bakır bazlı pigmentlerin yapı taşı olarak bulunur. Karaciğerde depolanır.Bakır bir çok gıdada bulunmaktadır, özellikle kabuklu deniz ürünlerinde, sakatatlarda, fındık, badem ve fıstık gibi kuruyemişlerde bulunmaktadır.

BAKIRIN KULLANIM ALANLARI :

Depolarda ve hastanelerde bakteri ve küf öldürücü olarak kullanılır.

Bileşikleri şeker analizinde Fehling’s çözeltisini hazırlanmasında kullanılır.

Bakır sülfat tarım zehiri olarak ve suların saflaştırılmasında kullanılmaktadır.

BORON :

Yüzlerce sanayi kolunda, farklı amaçlarla kullanılmasının yanında, boron minerali ya da daha çok bilinen ismi ile bor, sağlık açısından da önemli bir mineraldir. Kalsiyum, magnezyum ve fosfor mineralleri ile D Vitamini'nin vücutta korunmasına ve etkili bir şekilde kullanılmasına yardımcı olarak diş ve kemik sağlığının korunmasına katkıda bulunur. Beyin fonksiyonlarını geliştirir. Östrojen hormonunun çalışmasını destekler ve kemik erimesini azaltır. Borun bir diğer özelliği de doğal bir antibiyotik oluşudur. Bor, tedavi amacıyla da tıpta kullanılmaktadır. Özellikle, kemik erimesi, migren, sinir hastalıkları, halsizlik ve kanser tedavilerinde kullanılmaktadır. İnsanlarda vücutta D vitaminin oluşumunu arttırması, kalsiyum, magnezyum ve fosforun emilimini arttırması sebebiyle boron çok önemlidir. Günlük ihtiyaç duyulan doz net olarak bilinmemekle beraber, uzmanlar en az 3 mg alınmasında yarar olduğunu düşünmektedir.

C VİTAMİNİ :

C vitamini veya askorbik asit, skorbüt hastalığına tedavi bulmak için yüzyıllar süren araştırmalar sırasında keşfedilmiştir. Askorbik ismi “anti-scurvy” (skorbüt’e karşı) anlamnına gelmektedir ve bu hastalığı tedavi ettiği için konulmuştur. Askorbik asit, suda eritilebilen ve birçok görevi olan bir vitamindir. Çoğu hayvanlar ve bitkiler, kendi C vitaminlerini glikozdan üretebilirler. İnsanlar, bazı meyve yarasaları, hint domuzu ve insan benzeri primatlar C vitamini üretemediklerinden bunu besinlerden almak zorundadırlar. Bütün taze sebze, meyve ve etler bir miktar C vitamini içerir. Ancak C vitamini ısıya hassas olduğundan pişirme esnasında hızla bozulur. Yoğunluğu 1.65 g/cm3 , 189ºC'de erir ve 192ºC'de bozulmaya başlar.

D VİTAMİNİ ;

D vitamini, kalsiferol, yağda çözünen bir vitamindir. Besinlerden alınabileceği gibi, derinin güneşin ultraviyole ışınlarını emmesi sonucunda da vücut tarafından belirli miktarlarda üretilir. D vitamini her biri ayrı işleve sahip çeşitli formlarda bulunur. Bazı formları vücutta aktif olamaz ve sınırlı fonksiyona sahiptir. Karaciğer ve böbrekler D vitamininin aktif hormon haline dönüştürülmesini sağlar.D vitamininin vücuttaki en temel işlevi kandaki kalsiyum ve fosfor seviyesini normal seviyesinde tutmaktır. Kalsiyum emilimini arttırarak, güçlü kemiklerin gelişmesini ve korunmasını sağlar. Kemiklerin mineral ihtiyacının karşılanmasını bir grup başka vitamin, mineral ve hormonla birlikte düzenler. D vitamini olmadan kemikler yumuşak, kırılgan ve işlevsiz hale gelebilir. D vitamini eksikliğinde, çocuk ve yetişkinlerde sonuçları zayıf iskelet yapısı olan hastalıklar ortaya çıkar.

DEMİR ;

Tüm canlı organizmalar için esansiyel bir mineraldir. Yer kabuğunda %5 oranıyla en çok bulunan elementlerden biridir. M.Ö. 4000'li yıllarda Sümerler ve Mısırlılar tarafından bıçak ve mızrak ucu yapımında kullanılmıştır. Daha sonra kullanım alanı artarak, insanlık için vazgeçilmez bir materyal haline gelmiştir. Kullanımı en yaygın olan metaldir. Fiyatının ve mekanik özelliklerinin diğer metallere göre daha uygun olması nedeniyle, çok geniş bir uygulama sahasına sahiptir.

DEMİRİN İŞLEVLERİ ;

Oksijen taşımakla görevli hemoglobin oluşmasından görevlidir.

Bağışıklık sistemini güçlendirir.

Enzim üretimi için gereklidir.

E VİTAMİNİ ;

Dengesiz beslenme, genetik bozukluklar alfa-tokoferol transfer proteinini etkiler. E vitamini eksikliği, nörolojik semptomlara neden olur. Duygu ve koordinasyon bozukluğu, duyumsal sinirlerde yaralanma, kasların zayıflaması ve göz retinasında hasarlar olur.Sinir sistemi gelişirken en önemli besinlerden biri vitamin E’dir. Fakat E vitamini besinlerde ve doğada oldukça çok olduğundan eksikliğine çok nadir rastlanır.Kalıtsal E vitamini yetersizliği olan hastalarda yürümede zorluk, konuşamama, ilerleyen beden hareketleri bozukluğu gibi şiddetli nörolojik semptomlar ortaya çıkar.Erken doğan bebeklerde E vitamini eksikliğine bağlı olarak hemolitik anemi görülür. E vitamini yağda eriyen bir vitamin olduğu için sindirim esnasında yeterince yağ alınamadığı zaman E vitamini eksikliği görülür ki, bu da kandaki eritrositlerin ömrünün kısalmasına yol açar. E vitamini eksik olan kimselerin eritrositleri bazı oksidan maddelere karşı dayanıksızdır.

E vitaminin kullanım Alanları;

E vitamini aşağıdaki amaçlar için kullanılabilir:

• Şeker hastalığındaki dejeneratif değişiklikleri önlemek
• Devamlı düşükleri tedavi etmek
• Sporcuları kuvvetlendirmek
• Erkek kısırlığını düzeltmek
• Erostat büyümelerini kontrol altında tutmak
• Katarakt meydana gelmesini önlemek
• Bazı deri hastalıklarını tedavi etmek
  Kozmetik sektöründe krem ve losyon formülasyonlarında kullanılır. Şampuan, sıvı sabun vb. ürünlerde de E vitamini kullanılabilmektedir

 FOLİK ASİT ;

Doğal olarak besinlerden alınabilecek bir vitamindir. İlk kez 1941 yılında ıspanak yapraklarında keşfedilmiştir.Çeşitli ve düzenli bir beslenmeyle folik asit takviyesine ihtiyaç duyulmaz. Taze sebze, meyve, patates, baklagiller, süt ürünleri, bezelye, böğürtlen, kuruyemişler, tahıllar, mısır, mantar başlıca folik asit kaynaklarıdır.

Vitaminler, insan metabolizması için ihtiyaç duyulan, temel, enerjisiz gıdalardır. İnsan vücudu tarafından bir çoğu üretilemez, bu nedenle de günlük gıdalardan temin edilmesi gerekir. Enzimatik reaksiyonlar için kofaktör olarak görev yapmaları, temel fonksiyonlarıdır. Ayrıca, kanın pıhtılaşması, bağışıklık sistemi, sinir sistemi, görme fonksiyonları, deri yapılanmasını da kapsayan çeşitli rolleri vardır. Vücut, farklı vitaminlere farklı miktarlarda gereksinim duyar. Farklı insanların farklı vitamin ihtiyaçları vardır. Çocuklar, yaşlılar ve hamile bayanlar gibi bazı özel rahatsızlığı bulunan insanlar günlük gıda alımında daha fazla vitamine ihtiyaç duyarlar.

Mineraller, vücudun kendi kendine üretemediği inorganik maddelerdir ve bu sebeple besinlerle alınması gerekir. Bir çok hayati fonksiyon ve metabolizma için gereklidirler. Eksikliklerinde yapısal ve fonksiyonel bozukluklar görülür. Bazı mineraller vücutta diğerlerinden daha fazla miktarlarda bulunmasına rağmen, bazıları da vücutta çok az miktarlarda bulunur, mikrogram ile ifade edilen miktarlardaki bu minerallere "eser element" adı verilir. İnsanların mineral gereksinimleri yaşam tarzları ve içinde bulundukları yaşa göre farklılık gösterir.

İNOSİTOL;

B grubu vitaminleri arasına dahil edilen inositol, vücutta glikozdan elde edilebilir. Hayvan ve bitkilerde de mevcuttur. İnsanda bağırsak bakterileri tarafından üretilir. Vücutta depolanır.Vücutta üretildiği için dışardan alınmasına gerek yoktur. Normal bir beslenme ile de dışarıdan günde 1 gram civarında alınır

Hücre zarının yapısına katılır ve sağlamlaştırır.

Yağların transferi ve sinir iletimi için gereklidir.

Blumia, panik atak ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklarda etkili olduğu gözlemlenmiştir.

Beyin hücrelerinin beslenmesinde kolinle beraber çalışır.

Hayvanlarda fosfolipitlerin yapısına katılır.

Bitkilerde fitik asidin içerisinde bulunur.

Saç uzamasında etkilidir.

Lesitin yapımında gereklidir.

Kemik iliğinin büyümesinde etkilidir.

Antioksidan özelliğe sahiptir ve damar sertleşmesini geciktirir.

İYOT;

İnsan sağlığı için çok gerekli ve önemli bir mineraldir. Vücut tarafından üretilemez ve dışarıdan alınması gerekir. İlk kez Barnard Courtois tarafından 1811 yılında keşfedilmiştir.

İYOTUN FAYDALARI ;

İnsan bedeninin sağlıklı büyüme ve gelişmesi için şarttır.

Vücut ısısının korunmasını sağlar.

Birçok yaşamsal aktivitenin devamı için gereklidir.

Sinir ve kemik yapısının gelişimi ve yenilenmesi için gereklidir.

Hücre solunumu ve oksijen tutumu için gereklidir.

Büyüme ve gelişmede etkilidir.

Deri, saç ve tırnak sağlığının korunmasında etkilidir.

Birçok organın erken büyüme ve gelişmesinde rol oynar.

K VİTAMİNİ ;

Asıl adı naftakinon olan K vitamini, doğada K-1 ve K-2 olarak iki şekilde bulunur. K-1 vitaminin, filokinon ve fitomenadion halinde iki formu vardır ve bitkilerde bulunur. K-2 ise birçok çeşidi bulunan, vücuttaki bazı bakteriler tarafından da üretilen bir menakinon bileşenidir. Ayrıca suni yollarla K-3 vitamini de sentezlenir ve bu vitamin doğal olanlardan 2 kat daha güçlüdür. Yağda eriyen ve ısıya dayanıklı olan bir vitamindir. Fazla E vitamini alımı ve bazı antibiyotikler, K vitamini üretimini ve emilimini bozar.Karaciğer, peynir, tereyağı, marul, lahana gibi besinler doğal K vitamini kaynaklarıdır. Yeşil çay bu vitamin için en zengin besinlerden biriyken, siyah çayda K vitamini yoktur. Çiçek yağı, patates, ekmek gibi besinlerde yok denebilecek kadar azdır. Lahana, karnabahar, çedar peyniri, yulaf, soya fasulyesi, ıspanak ve şalgam da önemli K vitami kaynaklarındandır.1929'da Henrik Dam tarafından tavuklar üzerinde yapılan bir deney gösterdi ki, kolesterol diyeti yaptırılan tavukların kanamaya başlaması üzerine, tekrar kolestrol verilmesi tek başına kanamayı durdurmaya yetmemiştir. Kanamanın durması için, daha sonra K vitamini adını alacak,başka bir maddeye daha ihtiyaç olduğu ortaya çıkmıştır. Edward Adelbert Doisy daha sonra bu konuyla ilgili birçok araştırma yapmış ve Henrik Dam ile beraber labaratuarda K vitamini sentezleyerek 1943'de Nobel Ödülü’nü kazanmışlardır.

Günlük gereksinim diye bir miktar söz konusu değildir ve vücutta önemli miktarlarda depolanmaz. Çünkü normal durumlarda insan vücudunda bir kanama olmaz ve kanama olan durumlarda ihtiyaç miktarı ortaya çıkar. K vitamini eksikliğinde, kanama eğilimi artmakta ve pıhtılaşma süresi uzamaktadır. Eksikliği yetersiz beslenme ile nadiren ortaya çıkmakta ve daha çok yeni doğan bebeklerde çok steril beslenmeden ve gerekli bakterilerin mevcut olmamasından kaynaklanmaktadır. Yeni doğmuş bebeklerde bu nedenle göbek kanamasını durdurmak için K vitamini iğnesi yapmak gereklidir. Daha sonra, bağırsaklarda bakteriler bulunmaya başlar ve sorun kendiliğinden giderilir.Antibiyotikler, bağırsakta K vitamini üreten bakterilerin ölümüne yol açar. Aynı zamanda, salisat içeren ilaçlar da K vitaminine ters etki göstererek, vitaminin eksikliğine yol açarlar.

KALSİYUM ;

Kalsiyum (Ca), toprak alkalileri grubundan metalik bir elementtir. Yoğunluğu 1,55 g/cm³'dür, 851°C’de erir ve 1439°C’de kaynar. Elektrik iletkenliği vardır ve kırılgan bir yapıda olmasına rağmen yumuşaktır.İnsan vücudunun %2’si kalsiyumdan oluşur ve bu kalsiyumun %99’u kemiklerde ve dişlerde bulunur. Kandaki kalsiyum miktarı ise 8,5-10,2 mg/dL düzeyindedir. Kalsiyumun dokularda kullanılabilmesi için C ve D vitaminlerinin ve fosforun da yeterince bulunması lazımdır. Kalsiyum kasların kasılıp gevşemesinde, kalbin düzenli çalışmasında, sinir sisteminde iletimde, enerji üretiminde ve kanın pıhtılaşmasında rol oynar. Günlük alınması gereken kalsiyum miktarı 1000-1200 mg‘dır. Çocuklukta, hamilelikte ve yaşlılıkta ise yaklaşık 1500 mg’dır.Kalsiyum yeterli alınmadığında ya da bağırsaklarda emilimi tam gerçekleşmediğinde raşitizm, osteoporoz, dişlerde çürüme, saçlarda ve tırnaklarda kırılma, eklem ve kas ağrıları, sinir sisteminde sorunlar, kalp çarpıntısı, uykusuzluk ve depresyona neden olabilir.Kalsiyum fazla alındığında ise, böbrek taşı ve kireçlenmesi, kemiklerde kireçlenme ve kas güçsüzlüğü gibi rahatsızlıklar görülebilir. Piyasadaki kalsiyum takviyelerinin çoğunluğu, kalsiyum karbonat formundadır. Genelde mide asidine gereksinim duyar, bu nedenle gıdalar ile tüketilmesi uygundur.Kalsiyum sitrat ise en iyi emilen kalsiyum formudur. Aç karnına alınabilir, çünkü mide asidinin fonksiyonunu gerektirmez. Yaşlı kişilerde mide asidi üretimi azaldığı için bu durum bu kişilerde avantaj yaratır.

İnsan vücudu için gerekli minerallerden bir tanesidir.

Yetişkinler için günlük alınması gereken krom miktarı 25-35 mikrogram arasındadır. Kadınlar için hamilelik döneminde ihtiyaç artmaktadır. Yoğun egzersiz, diyet ve hamilelik durumlarında vücuttaki krom miktarı azalır.

Aşırı alımının insan sağlığı üzerinde önemli yan etkileri yoktur. Tehlikesiz ve zehirsizdir.

Şekerin kandan hücrelere geçişini sağlar.

Kemik gelişiminde etkilidir.

KROMUN BULUNDUĞU BESİNLER;

Tahıl, meyve ,sebze, et , süt ve süt ürünleri içeren bir diyetle insan bedeni ihtiyaç duyduğu kadar kromu alabilir. Brokoli, yer fıstığı, yumurta sarısı, üzüm, patates, sarımsak, portakal suyu, tam buğday ekmeği, kırmızı şarap, elma ve muz krom içeren besinlerden bazılarıdır. C ve B vitaminleri, mineralin vücuttaki emilimini artırır.

KÜKÜRT ;

Sarı renkli doğada yaygın olarak bulununan ısı ve elektrik iletkenliği zayıf bir elementtir. Elemental ya da bileşik halinde bulunabilir.Dünyada en çok bulunduğu yerler ise Türkiye, Sicilya, Japonya, Amerika, İtalya ve İspanyadır. 1777’de Lavoisier tarafından bulunan kükürdün bir element olduğu 1810’da Gay Lussac ile Thenard tarafından deneysel olarak doğrulandı.

KÜKÜRTÜN KULLANILDIĞI ALANLAR ;

Şekerin saflaştırma sürecinde kullanılır.

Deri hastalıklarının tedavisinde kullanılan sabun ve şampuanların yapımında kullanılır.

Zehirli gaz ve böcek öldürücü olarak kullanılır.

Kauçuk, boya ve fiber üretiminde kullanılır.

Kibrit yapımında kullanılır.

Çelik ve petrol endüstrisinde kullanımı yaygındır.

Kaynakları;Peynir, tavuk, yumurta, balık, kuru fasulye, her türlü et, süt, fındık, fıstık, badem, soya fasulyesi başlıca kükürt kaynaklarıdır.

MAGNEZYUM ;

Enerji gerektiren tüm bedensel aktiviteler için gerekli, hayati önem taşıyan bir mineraldir. Magnezyum bütün enerjetik reaksiyonlarda yer alarak vücutta enerji dönüşümünü sağlar. Tüm yeşil bitkiler, kaynak suları ve deniz suyu magnezyum içerir.1755 yılında İngiltere'de Joseph Black tarafından keşfedilmiştir. 1808 yılında Humphrey Davey tarafından saf olarak elde edilebilmiştir.

MAGNEZYUMUN FAYDALARI;

Kemik sağlığı için gereklidir.

Karbonhidrat mekanizmasında görev alır.

Protein sentezinde görev alır.

Sinir sistemi duyarlılığnı azaltır.

Kan basıncını düşürür.

Felce yakalanma riskini düşürür.

magnezyumun kullanım Alanları:
 

Jinekolojide ve kardiyolojide sıkça kullanılır.

Alaşım olaraka başka metallerle birlikte kullanılır.

Otomobil endüstrisinde kullanılır.

Cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar gibi elektronik cihazların üretiminde kullanılır.

MANGANEZ ;

Metabolizma için gerekli bir elementtir. Protein sentezinde, sindirim sisteminde ve ATP sentezinde görev alır. Kemik gelişimi ve büyümesinde, kan pıhtılaşmasında, kıkırdak ve bağ dokuların oluşumunda gerekli bir mineraldir. Sinir sistemi için de oldukça gerekli bir mineral olan manganezin cinsel gücü artırma ve kısırlık tedavisinde faydalı olma gibi özellikleri de vardır. Antioksidan olduğu bilinmektedir. Tıpta, potasyum permanganat şeklinde, bir antiseptik olarak kullanılır.

Manganez Eksikliği: Yetersizliği kilo kaybı, bulantı, kusma, kısırlık, çocuklarda ve ergenlikte büyüme geriliği ve gelişim bozuklukları, sürekli yorgunluk, düşük kolesterol, hafıza problemleri, kemik ve kıkırdaklarda şekil bozuklukları, saçlarda yıpranma, beyazlama ve dayanıksızlık görülebilir. Diyabet hastalarında normal bulunması gereken miktarın yarısı kadar manganez bulunmaktadır. Eksikliği sonucunda diyabet ve pankreas sorunları görülebilir

POTASYUM :

Deniz suyunda bulunan potasyum diğer minerallere bağlı olarak da doğada bulunmaktadır. Kolay oksitlenir ve oldukça aktiftir. Zihinsel ve fiziksel stres potasyum kaybına neden olabilir. Sodyum ile beraber çalışan, suda çözündüğünde elektriği ileten bir mineraldir.Elektroliz yöntemiyle elde edilen ilk metal olan potasyum, 1807 yılında Sir Humphry Davy tarafından bulunmuştur.

Potasyumun kullanım Alanları:
 

Potasyum tuzları gübre yapımında kullanılır.

Potasyum klorür sofra tuzu olarak kullanılır.

Gıda katkı maddesi olarak kullanılır.

Bazı türleri sabun ve deterjan üretiminde kullanılır.

Cam üretiminde kullanılır.

Alaşımları ısı iletiminde kullanılır.

Potasyum nitrat barut yapımında kullanılır.

Fotoğrafçılıkta kullanılır.

POTASYUMUN FAYDALARI ;

Beyine oksijen gönderimini sağlar.

İnsan beslenmesinde hayati önem taşıyan bir mineraldir.

Vücutta sıvı ve elektrolit dengesinin sağlanmasında rol oynar.

Kas kasılımı ve sinir akımı iletiminde gereklidir.

Hipertansiyon riskini düşürür.

Alerji tedavisinde etkilidir.

Kan basıncının düzenlenmesine yardımcı olur.

Asit baz dengesinin sağlanmasında etkilidir.

SODYUM ;

Yer kabuğunda çokluk bakımından altıncı sırada bulunan metalik bir elementtir. Yaşam için gerekli olan tuzun bir bileşenidir.1877 yılında Humphrey Davy tarafından, ilk kez izole edilebilmiştir. Ortaçağ’da bir tür sodyum bileşiği, başağrısı ilacı olarak kullanılmıştır. Daha önceleri sodyum karbonat ve karbonun beraber ısıtılması ile elde edilen sodyum, günümüzde ticari olarak sodyum klorürün elektrolizi ile elde edilmektedir.

SODYUMUN FAYDALARI ;

Sinir uyarılarının iletimi için gereklidir.

Kalp faaliyetlerinde önemli bir rol oynar.

Göz sağlığı için gereklidir.

Vücut fonksiyonları için başlıca elektrolittir.

Kas fonksiyonlarının düzgünlüğü için doğru potasyum:sodyum dengesi gerekir.

Konsantrasyon ve dikkat toplama için gereklidir.

Vücutta su tutumunu kolaylaştırarak su dengesini düzenler.

Sodyumun kullanım Alanları:
 

Tuzun bileşenidir.

Sabun yapımında kullanılır.

Bazı alaşımları geliştirmek için kullanılır.

Metal yüzey temizliğinde kullanılır.

Aydınlatma amacıyla lambalarda kullanılır.

Metalik sodyumun büyük bir kısmı kurşun tetraetilen üretiminde kullanılır.

Topaklanmayı önleyiciler: Gıda partiküllerinin birbirine yapışması eğilimini azaltan veya önleyen maddeleri,