MAKALELER / GIDA KORUYUCU KATKI MADDELERİ

Antioksidanlar
Bitkisel ve hayvansal yağların kullanıldığı çoğu gıda antioksidan içermektedir. Antioksidanlar bitkisel ve hayvansal yağlar ile vitaminlerin havada bulunan oksijen ile birleşerek acı tat ve koku oluşturmasını, rengini kaybetmesini engelleyerek gıdanın daha uzun süre dayanmasını sağlar.
Askorbik asit veya E300 olarakta adlandırılan C vitamini en çok kullanılan antioksidanlardandır.

Koruyucular
Gıdaların bozulma sürecini yavaşlatarak daha uzun süre saklanmasını sağlarlar.
Dondurma, konserve veya kurutma gibi diğer saklama metotları ile işlenmemiş uzun ömürlü çoğu gıda koruyucu içerir. Örnek olarak küf veya bakteri gelişimini engellemek için kuru meyveler sıklıkla sülfür dioksit (E220) ile muamele edilirler. Sucuk, salam, sosis gibi kürlenmiş etler üretim esnasında nitrit (E249) ve nitrat (E252) ile işlem görmektedir.
Şeker, tuz, sirke gibi daha geleneksel koruyucularda gıdaların uzun süre saklanması için kullanılmaktadır.

Renklendiriciler
Renklendiriciler genelde üretim ve depolama esnasında üründe kaybolan rengin tekrar kazandırılması veya ürüne daha uygun renk kazandırılması amacı ile kullanılmaktadır.
Genel olarak kullanılan renklendiriciler, et suyu ve soslarında, alkolsüz içeceklerde kullanılan karamel (E150a), turmerik köklerinden elde edilen sarı renk veren kurkumin (E100) gibi renklendiricilerdir.  
Bazı insanlar renklendirici eklenmesinin gıdaları daha çekici yaptığını düşünmekte, bazı insanlar ise gıdalara renklendirici eklenmesini gereksiz ve aldatıcı bulmaktadır.
Renklendiriciler hakkında gıda güvenliği açısından şunlar söylenebilir:
1. Gıdalarda renklendirici kullanılması gıda güvenliği açısından risk oluşturmamaktadır.
2. Elde edilen yeni veriler ışığında renlendiriciler sürekli Avrupa Birliği tarafından değerlendirilmektedir.

Son zamanlarda sunset yellow (E110), quinoline yellow (E104), carmoisine (E122), allura red (E129), tartrazine (E102) and ponceau 4R (E124) gibi bazı yapay renklendiricilerin çocuklarda ortaya çıkan bazı olumsuz davranışlarla ilişkili olduğu saptanmıştır. Bu renklendiriciler özellikle alkolsüz içecekler, tatlılar ve dondurmada kullanılmaktadır. Eğer çocuklarınızda hiperaktivite veya dikkat eksikliği bozuklukları görülmekte ise bu renklendiricileri içeren gıdaların çocuğunuz tarafından tüketilmesinden sakınmanız gerekmektedir.

Emülsifiyerler, stabilizörler, jelleştiriciler ve kabartıcılar
Lesitin (E322) gibi emülsifiyerler (emülsifiye ediciler, emülgatörler) normalde su ve yağ gibi birbiri ile karışmayan maddelerin birbiri içinde karışmasını sağlarlar.
Lokust bean gum (keçi boynuzu gamı, E410) gibi stabilizörler ise karışan bileşenlerin tekrar ayrılmasını önler.
Emülsifiyerler ve stabilizörler aynı zamanda gıdanın yapısını düzenler. Bu katkılar genelde sürülebilir margarinler ve diğer şekerlemeler vb. gıdalarda sıklıkla kullanılır.
En çok kullanılan jelleştirici pektin (E440) olup, jelleştiriciler genel olarak reçel yapımında kullanılmaktadır. Jelleştiriciler kullanıldıkları gıdanın kıvamını istenen şekle getirmede kullanılır.
Kabartıcılar da aynı şekilde katıldığı ürünlerde kabarma sağlayarak gıdanın yapısının istenen forma gelmesini sağlarlar.

Aroma arttırıcılar ve aromalar
Aroma arttırıcılar bir çok gıdada fazladan aroma eklemeden aromayı arttırmak için kullanılır.
En çok kullanılan ve MSG olarakta bilinen aroma arttırıcı mono sodyum glutamat (E621) özellikle çorbalar, soslar gibi ürünlere katılmaktadır. Aroma arttırıcılar hazır yemekler, baharatlı gıdalar ve çeşni verici maddelerde (bulyonlar vs.) kullanılır.
Buna karşılık aromalar gıdalarda çok az miktarlarda özel tat ve aromalar kazandırmak için katılmaktadır.
Aromalar gıda katkılarından farklıdır. Bu nedenle E numaraları yoktur. Gıdaların etiketinde içindekiler listesinde aromaların kullanıldığı belirtilmelidir.

Tatlandırıcılar
Gazlı içecekler, yoğurt ve sakızlarda kalori miktarını düşürmek ve diş sağlığı için şeker yerine tatlandırıcılar sıklıkla kullanılır.
Aspartam (E951), sakarin (E954) ve asetasülfam-k (E950) gibi “güçlü tatlandırıcılar” şekerden çok daha fazla tatlılık değerine sahiptir bu nedenle çok az miktarlarda kullanılır.
Sorbitol (E420) gibi tatlandırıcılar tatlılık değeri bakımından şekerle aynıdır. Bu nedenle şeker yerine benzer miktarlarda kullanılmaktadır.
Eğer 4 yaş altı çocuklara tatlandırıcı içeren konsantre içecekler verilecekse, içine yetişkin insanlar için hazırlanan içecekten daha fazla su katılarak seyreltilmesi gerekir. Çocukların çok miktarda tatlandırıcı içeren gıdaları tüketmesinden kaçınmak gereklidir.

KORUYUCU KATKI MADDELERİ

E200
Sorbik asit
Koruyucu olarak kullanılır. Bitkisel kökenlidir. Ciltte kaşıntıya sebep olabilir 

E201
Sodyum sorbat
Koruyucu olarak kullanılır.

E202
Potasyum sorbat
Koruyucu olarak kullanılır.

E203
Kalsiyum sorbat
Koruyucu olarak kullanılır.

E210*
Benzoik asit
Koruyucu olarak kullanılır. Fırın mamulleri, peynir, çiklet, çeşni, dondurulmuş mandıra ürünleri, yumuşak tatlı gibi gıda ürünlerinde, kozmetik ürünlerde, eczacılıkta öksürüğe karşı antiseptik ve mantara karşı merhem yapımında kullanılır. Astıma , sinirsel bozukluğa, ve çocuklarda hiperaktiviteye neden olabilir.

E211*
Sodyum benzoat
Koruyucu olarak kullanılır. Süt ve et ürünleri, çeşniler, fırınlı mamuller ve şekerlemelerde, ağız yoluyla alınan bir çok ilaçta kullanılır; kurdeşene neden olduğu ve astımı ağırlaştırabilir.

E212*
Potasyum benzoat

E213*
Calsiyum benzoat

E214*
Etil p-hidroksibenzoat
Koruyucu olarak kullanılır. Bazı ülkelerde yasaklandı

E215*
Sodyum etil p-hidroksibenzoat
Koruyucu olarak kullanılır. Bazı ülkelerde yasaklandı

E216*
Propil p-hidroksibenzoat
Koruyucu olarak kullanılır. Alerjik reaksiyonlara sebep olabilir.

E217*
Sodyum propil p-hidroksibenzoat
Koruyucu olarak kullanılır. Bazı ülkelerde yasaklandı

E218*
Metil p-hidroksibenzoat
Koruyucu olarak kullanılır. Alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. 

E219*
Sodyum metil p-hidroksibenzoat
Koruyucu olarak kullanılır. Bazı ülkelerde yasaklandı

E220
Sulfur dioksit
Koruyucu olarak kullanılır. Kömür katranından elde edilir. Tüm sülfürlü ilaçlar zehirlidir ve kullanımı sınırlandırılmıştır (Amerika'da, FDA¹ çiğ meyve ve sebzelerde kullanımını yasaklamıştır); astım nöbetlerini azdırdığı ve böbrek fonksiyonları zayıflamış olanlarda metabolizmayı zorladığı, 'B1 vitamini'ni yok ettiği bilinmektedir; içecekler, kurutulmuş meyveler, meyve suyu, sirke ve patates ürünlerinde kullanılır.

E221
Sodyum sulfit

E222
Sodyum hidrojen sulfit

E223
Sodyum metabisulfit
Bakınız: 220

E224
Potasyum metabisulfit

E225
Potasyum sulfit

E226
Kalsiyum sulfit
Koruyucu olarak kullanılır. Bazı ülkelerde yasaklandı

E227
Kalsiyum hidrojen sulfit
Koruyucu olarak kullanılır. Bazı ülkelerde yasaklandı

E228
Potasyum bi sulfit

E230*
Bifenil, Difenil
Koruyucu olarak kullanılır. Bazı ülkelerde yasaklandı

E231*
2-Hidroksi bi fenol
Koruyucu olarak kullanılır. Bazı ülkelerde yasaklandı

E232*
Sodyum ortofenil fenol

E233*
Tiabendazol
Koruyucu olarak kullanılır. Bazı ülkelerde yasaklandı

E234*
Nisin
Koruyucu olarak kullanılır. 

E235
Natamisin
Koruyucu olarak kullanılır. Bulantı, kusma, ishal ve cilt kaşıntısına neden olur; et ve peynir ürünlerinde kullanılır.

E236
Formik asit
Koruyucu olarak kullan. Bazı ülkelerde yasaklandı

E237
Sodyum format
Koruyucu olarak kullanılır. Bazı ülkelerde yasaklandı

E238
Kalsiyum format
Koruyucu olarak kullanılır. Bazı ülkelerde yasaklandı

E239
Hexamin
Koruyucu olarak kullanılır. Bazı ülkelerde yasaklandı

E242
Dimetil dikarbonat
Koruyucu olarak kullanılır. Meyve sularına ilave edilen ve içindeki mikroplar ile mücadele eden bir antimikrobiyel, FDA¹nın veritabanında gıda ile ilişkisi kabul edilen bir madde olarak listelenmiştir

E249*
Potasyum nitrit
Koruyucu olarak kullanılır. Et ürünlerinde kullanılır. Nitritler nefes daralması, baş dönmesi ve baş ağrısı ile sonuçlanabilecek rahatsızlıklara sebep olduğu gibi potansiyel kanserojendir; bebek ve küçük çocukların gıdalarında kullanılması kesinlikle yasaktır.

E250*
Sodyum nitrit
Koruyucu olarak kullanılır. Hiperaktiviteye ve diğer yan etkilere neden olabilir, potansiyel kanserojendir, bir çok ülkede sınırlandırılmıştır, HACSG² sakınılmasını öneriyor

E251*
Sodyum nitrat

E252*
Potasyum nitrat
Koruyucu olarak kullanılır. Hayvan artıklarından veya bitkilerdenelde edilir. Gübre üretiminde ve etin korunmasında kullanılır; hiperaktiviteye ve diğer yan etkilere sebep olabilir, potansiyel kanserojendir, bir çok ülkede sınırlandırılmıştır (Bakınız: 249)

E260
Asetik asit
Koruyucu olarak kullanılır. Sirkenin ana maddesidir; ağaç liflerinden sentetik olarak üretilir; turşu ve soslarda kullanılır

E261
Potasyum asetat
Koruyucu olarak kullanılır. Böbrek fonksiyonları zayıf insanlar sakınmalıdır; sos ve turşularda kullanılır.

E262
Sodyum asetat, Sodyum diasetat
Koruyucu olarak kullanılır. Asitliği düzenleyicidir; bilinen yan etkisi yok

E263
Kalsiyum asetat
Koruyucu olarak kullanılır. Asitliği düzenleyicidir.

E264
Amonyum asetat
Koruyucu olarak kullanılır. Bulantı ve kusmaya neden olabilir

E270*
Laktik asit
Koruyucu olarak kullanılır. Asitliği düzenleyicidir; bebeklerin sindirimi zordur; tatlılar, salata sosu, bebe maması ve şekerlemelerde kullanılır

E280
Propiyonik asit
Koruyucu olarak kullanılır. Migren ağrılarına sebep olabilir; doğal olarak mayalanmış gıdalarda, insan teri ve geviş getirenlerin sindirim organlarında bulunur, ayrıca suni olarak etilen, karbon monoksit, propiyonaldehit, doğal gaz, mayalanmış kağıt hamuru veya çürümüş lif bakterisinden elde edilir; yaygın olarak ekmek ve un mamullerinde kullanılır

E281
Sodyum propiyonat
Koruyucu olarak kullanılır. Migren ağrılarına sebep olabilir; unlu mamullerde kullanılır.

E282
Kalsiyum propiyonat

E283
Potasyum propiyonat

E290
Karbon dioksit
Koruyucu olarak kullanılır. 

E296
Malik asit
Koruyucu olarak kullanılır. doğal (meyvelerden) veya sentetik yoldan elde edilir; bebekler ve küçük çocuklar sakınmalıdır

E297
Fumarik asit
Koruyucu ve anti oksidan olarak kullanılır. Keklerde kullanılır,

                                                                                            SOLVER KİMYA