MAKALELER / GIDADA MADENİ YAĞLAR - GIDA GRES YAĞLARI
Gıda, kozmetik ve ilaç ürünlerin hazırlanması ve işlenmesinde kullanılan makinelerde, ısı transferinin sağlanması, güç aktarımı ve makine aksamlarının, ekipmanların korozyonunun engellenmesi için özel sanayi yağlarının kullanılması gerekmektedir (EHEG, 2003). Bu gibi üretim tesislerinde, kullanılan yağlayıcı maddelerin gıda ile temas etme ihtimali mevcut ise bu alanlarda gıdaya uygun food grade sanayi yağları kullanılmalıdır.
Gıda Endüstrisinde kullanılan yağlar iki kategoriye ayrılmaktadır: H1, H2.
H1 Sınıfı: H1 sınıfı yağlar gıda ürünleri ile temas edebilen yağlardır. Gıda üretim makinelerinde, pas önleyici tabaka olarak ve gıda ile temas etme ihtimali olan alanlarda makine parçalarının yağlamasında kullanılmaktadır. İstenilen teknik etkinin ekipmanlarda sağlanması için H1 sınıfı yağlar makine üreticisinin önerdiği miktarda uygulanmalıdır. Eğer pas önleyici tabaka olarak kullanılacak ise ekipmanların yüzeylerinden alınmalıdır. H1 yağlarda kullanılan hammaddeler HX-1 diye adlandırılmaktadır
H2 Sınıfı: H2 sınıfı yağlar gıda ile temas etmemesi gereken ortamlarda kullanılan yağlayıcı maddelerdir. H2 sınıfı yağlar, yağlayıcının gıda ile temas etme ihtimalinin olmadığı alanlarda, makinelerin yağlanmasındakullanılmaktadır
ABD Tarım Bakanlığı (USDA) tarafından food grade H1, H2 sınıfı yağların standardları belirlenmiştir. Food grade sanayi yağının bu kategorilerde onayı ve tescili içerdiği hammaddelere bağlıdır. Tescil alabilmek için üreticiler ürünlerinde kullanılan hammaddelerin izinli maddelerden oluştuğunu kanıtlamak zorundadır. İzinli maddeler liste halinde ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından ABD Emniyet ve Federal Mevzuatına (CFR) uygun olarak hazırlanmıştır
1998 yılından beri, USDA food grade sanayi yağları tescili vermemektedir. NSF International, Kamu Sağlığı ve Güvenliği Şirketi, bağımsız, kar amacı gütmeyen, kamu sağlığı, güvenliği ve çevreyi korumayı kendine amaç edinmiştir bir kuruluştur. NSF, DIN V 0010517 food grade yağlayıcıların tescili hakkındaki standardını baz alarak kendi standardını oluşturmuştur, NSF 116-2000, ve food grade sanayi yağlarının tescilli ve uygunluğunun kontrolünü sağlamaya başlamıştır
HACCP (Tehlikeli analiz ve kritik kontrol noktaları) ürün güvenliğini etkileyen mikrobiyolojik, fiziksel, ve kimyasal tehlikelerin tanımlanması, kritik kontrol noktalarının belirlenmesi ve belirlenen kritik kontrol noktaların kontrolünü, sağlayan önleyici bir sistemdir. Gıda işletmeleri tarafından hazırlanan HACCP planlarında, kimyasal tehlikeler belirlenmeli ve tehlike analizi yapılırken, gıda üretim hatları ve paketleme alanlarında oluşabilecek, gıda maddelerinin yağlayıcı maddeler ile kontaminasyonu da dikkate alınmalıdır
Gıda maddelerinin, yağlayıcı maddeler ile kontamisyonu, mekanik aksaklıklar veya proses hatalarından kaynaklanabilmektedir. Rulmanlardan yağ sızıntısı, makinelerin bakımı yapılırken yağ dökülmesi, yağlayıcı maddenin yanlış veya çok fazla miktarda kullanımı, oluşabilecek tehlikelerden bir kaçıdır.
Üretim esnasında gıda ile teması uygun olmayan yağlayıcı maddenin gıda ile karışması durumunda, ürünler imha edilmeli veya piyasadan toplatılmalıdır. Üretimden kaynaklanan sorunlar giderilene kadar da üretim durdurulmalı ve düzeltici faaliyetler gerçekleştirilmelidir.
Gıda endüstrisinde gıdaya uygun olmayan sanayi yağlarının kullanımından kaynaklanan, gıda ürünlerinin kontaminasyonu ve ürünlerin geri toplanması ile ilgili vakalar daha önce yaşanmıştır. Amerika'da gıdaya uygun olmayan sanayi yağı ile kontamine olmuş gıdalar, kötü tat ve boğazda yanma şikayetleri ile sonucunda piyasadan geri toplanmıştır.
Piyasadan ürünlerin geri toplatılması çoğunlukla patojen bakteriler ve yabancı cisimlerle kontaminasyon veya ürün işleme, etiketleme hataları yüzünden kaynaklansa da food grade sanayi yağlarının kullanılmaması gıda kontaminasyonu yaşanmasına neden olabilmektedir. Yağlayıcı madde ile gıda ürünlerinin kontaminasyonu hem firmanın markasının zedelenmesine sebebiyet vermekte hem de kalite maliyeti dikkate alındığında, food grade sanayi yağlarının kullanımını kaçınılmaz kılmaktadıır.
Bütün makine ve ekipmanların, gıda ile direkt ve indirekt temas etme ihtimali olan alanları belirlenmeli ve bu alanlardaki kontaminasyon riski minimize edilmelidir. Bunun sağlanması için yağlama planı, kullanılması gereken yağlayıcı madde miktarı, yağlamaktan sorumlu personel belirlenmelidir ve konuyla ilgili prosedürler hazırlanmalıdır
Dünya gıda endüstrisi üreticilerince food grade sanayi yağlarının daha bilinçli ve sistematik kullanıldığı ve kullanımın artarak yaygınlaştığı görülmektedir. Gıdaya uygun olmayan sanayi yağları insan sağlığına zararlıdır ve üretim sırasında gıda ile kontaminasyon ihtimali yüksektir. FDA mevzuatı gıdaya uygun olmayan sanayi yağlarının gıdalarda bulunma tolerans değeri sıfırdır bu nedenle gıdaya uygun olmayan sanayi yağlarının üretimde kullanılması gıda güvenliğine bir tehdit oluşturmaktadır (Hodson, 2004).Gıda üretim alanının her bölümde food grade sanayi yağlarının kullanılması gerekmese de, bazı üreticiler bütün alanlarda, gıdaya uygun olmayan sanayi yağların kazara kullanımını ve karışıklığın önüne geçilebilmesi için her alanda food grade sanayi yağlarının kullanımını tercih etmektedir. Gıda güvenliğinin sağlanması için, bütün kritik kontrol noktalarında, food grade sanayi yağlarının kullanımı şiddetle tavsiye edilmektedir .
SOLVER KİMYA
