MAKALELER / HAYVAN GÜBRE ÜRETİMİ..İŞLENMESİ..YAPISI..AHIR GÜBRESİ..

HAYVANSAL GÜBRELER..

AHIR GÜBRESİ..

GÜBRE FORMÜLLERİ..

GÜBRE ANSİKLOPEDİLERİ

Hayvan gübreleri, ahır ve kümes havanlarının katı ve sıvı dışkılarıyla ya da yataklık malzemenin karışımından elde edilen materyallere denir. Genellikle tarımsal işletmelerin faaliyetleri sonucu açığa çıkarlar. Ahır gübreleri sadece bitki besin maddesi kaynağı değildir ve daha da önemlisi toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini düzenleyen bir toprak düzenleyicisidir.

Ahır gübresi toprağın su tutma kapasitesini arttırarak, geçirgenliğini olumlu yönde etkiler. Böylece suyun toprak yüzeyinden bağımsızca akmasına, buharlaşmasına ve tarıma elverişli toprakları taşıyıp götürmesine engel olur. Ahır gübrelerinin uygulandığı topraklar, daha kolay tava gelir ve işlenmesi kolaylaşır. Hayvan gübrelerinin içerdiği bitki besin maddeleri, elde edildikleri hayvanın cinsine,  yaşına ve beslenme durumuna göre farklılıklar gösterir.

Yemde bulunan bitki besin maddelerinin yarısından fazlası dışkıyla gübreye geçer. Koyun ve tavuktan elde edilen ahır gübrelerinin besin maddesi kapsamı, sığır ve beygirden elde edilen gübrelere oranla daha yüksektir. Besin maddeleri bakımından kümes hayvanları gübreleri en zengin, sığır gübresi ise en fakirdir. At ve koyun gübreleri ise bunların arasında yer alır. Ahırın yapısı ve yataklığın cinsi de gübrenin kalitesinde etkili faktörlerdir.

Yataklık materyal gübrenin organik ve inorganik madde miktarını arttırır, ayrıca taşınma ve toplanmasını kolaylaştırdığı gibi hayvanlar içinde kuru ve sıcak bir ortam oluşturur. Yataklık malzemesi olarak, ucuz ve su tutma kapasitesi yüksek sap, saban, turba toprağı, yaprak, testere talaşı, çeltik kavuzu ve toprak kullanılabilir. Hayvanların barındığı zeminin toprak veya çimento olması, gübrenin besin içeriğinin muhafazası açısından önemlidir.

Ahır gübresi toprağa taze olarak verilmemelidir. Çünkü taze gübre bünyesinde bazı hastalık etmenleri ve zararlıları içerir. Diğer taraftan taze ahır gübresi içerisinde yabancı ot tohumları bulunur ve uygulandıkları alanda yabancı ot artar. Ayrışma daha uzun sürer. Parçalanırken bitkiye zararlı toksik bileşikler oluşur. İçerindeki ayrışmamış besinlerden bitkiler yararlanamaz. Bu nedenle hayvan gübrelerinin uygun şekilde olgunlaştırılması, yani fermente edilerek yakılmaları gerekir.

Olgunlaştırmanın en önemli aşaması bekletmedir. Gübrenin olgunlaşması için gereken bekletme süresi birkaç haftadan 6 aya kadar değişebilir. Çiftlik gübresine olgunlaştırma aşamasında tonuna 7-8 kilogram fosforlu gübre ilave edilecek olursa, gaz halindeki azot kaybı önlenirken, aynı zamanda çiftlik gübresinin fosforca zenginleşmesi sağlanmış olur.

Gübrelerin olgunlaştırılmasında gübre yığınının büyüklüğü ve yüksekliği önemlidir. İyi bir yanma olabilmesi için yığın yüksekliği 1,5 metreden fazla olmamalıdır. Gübre olgunlaşmasında yığının havalanması, sıcaklığı ve nemi çok önemli faktörlerdir.

Kontrolsüz şartlarda olgunlaştırılan gübrelerde genellikle gübrenin havayla teması fazla olacağından oksijenli şartlarda meydana gelen ve yığın içi sıcaklığın 60-65°C’yi bulduğu sıcak gübre denilen gübre elde edilir. Kontrollü şartlarda ise istenildiğinde sıcak, istenildiğinde soğuk ayrışma sağlanabilir.

Soğuk gübre elde edilmek istendiğinde, toplanan ahır gübresine su verilip sıkıştırılarak hava ile ilişkisi kesildikten sonra, havasız şartlarda ayrışmaya bırakılarak olgunlaştırılır. Yığın içerisinde havasız koşullarda mikroorganizma faaliyetiyle gübre ısınır ve yanma işlemi çabuklaşır. İyi bir yanma olabilmesi için ortamda gerekli nemin bulunması gereklidir. Kuru bir gübrede yanma işlemi olmaz. Yığın içerisinde havalanma iyi sağlanırsa yanma işlemi çabuk olacaktır. Ama sıcaklığı önleyecek düzeyde fazla havalandırma yapılmamalıdır. Bu amaçla gübre yığınının ara sıra aktarılıp karıştırılarak havalanması sağlanmalıdır.

Gübrelerin olgunlaştırılmasında seçilen en uygun yol, sıcak ve soğuk ayrışma türünü peş peşe uygulamaktır. Sadece sıcak ayrışma fazlaca azot ve organik madde kaybına yol açar. Soğuk ayrışmadaysa bu kayıplar az olur, ancak gübrenin olgunlaşma süresi uzar. En uygun yol, sıcak ayrışmayla başlanan işlemi, gübre yığınını ıslatıp sıkıştırarak soğuk ayrışmayla tamamlamaktır.

Elde edilen çiftlik gübrelerinin bileşimleri ve besin maddeleri içerikleri sabit değildir. Genel olarak ifade etmek gerekirse ahır gübresinde % 70-80 su, % 15-20 organik olmayan maddeler, % 0.05-0.7 azot (N), % 0.2-0.3 fosfor (P₂O₅), % 0.4-0.6 potasyum (K₂O) bulunur. Bunlara ilaveten ahır gübreleri küçümsenmeyecek miktarlarda kalsiyum, magnezyum, kükürt gibi besin maddeleri ve az miktarlarda mangan, çinko, bakır, demir, bor ve molibden gibi izelementler ihtiva eder.

Çiftlik gübrelerinin fazla bitki besin maddesi kayıplarıyla karşılaşılmadan olgunlaştırılmasının sağlanması için dışkı ve yataklı karışımın depolandığı yerin zemininin sıvı kısmı koruyacak şekilde olmasına dikkat etmek gerekir. Ayrıca gübrenin yığın yapılacağı alan, yağış ve rüzgar almayan, dış etmenlerden iyi korunmuş bir yerde olmalıdır. İmkanlar ölçüsünde üzeri muhakkak kapatılmalıdır. Mümkünse gübre çukurları içerisinde olgunlaşmaya bırakılmalıdır. Gübre çukurları kullanılmayacaksa bekletilecek alanların tabanlarının her iki taraftan ortaya doğru meyilli, sıkıştırılmış toprak taş veya betondan yapılmış, düz ve geniş bir zemin şeklinde olması sağlanmalıdır.

AHIR GÜBRELERİNİN UYGULANMASI

Çiftlik gübreleri tüm bitkiler ve topraklar için rahatlıkla kullanılabilir. Toprağa verilme zamanıyla, verilme şekli ve miktarını toprak özellikleri, bitki çeşidi, iklim, kullanılan kimyasal gübre çeşidi ve miktarı belirler. Toprağa uygulanacak ahır gübresinden yüksek oranda yarar sağlanabilmesi için gübrenin toprağa verileceği en uygun zaman bahar veya sonbahardır. Fazla yağış alan bölgelerdeki hafif bünyeli topraklarda ilkbaharda verilmelidir.  Az yağış alan bölgelerde, ağır bünyeli topraklara ise sonbaharda verilmesi yararlıdır.

Gübre tarlaya serpildikten sonra en kısa zamanda pullukla veya diğer ekipmanlarla toprak altına gömülmelidir. Tarla yüzeyine serpilerek günlerce kapatılmadan bekletilen ahır gübresinden büyük miktarlarda besin maddesi kayıpları söz konusu olur. Bekletmenin zorunlu olduğu durumlardaysa, yığınlar halinde bekletmek serili olarak bekletmekten daha az zararlıdır.

Toprağa uygulanacak gübre miktarı yapılacak toprak analizlerine göre belirlenmelidir.

Organik gübre üretimi düşünüldüğünde ve üretim için bir kaynak,bir formülasyon arandığında ORGANİK GÜBRELER ANSİKLOPEDİSİ içeriğinde bulmak mümkündür.Bu ansiklopedi içerisinde yüzlerce organik gübrelere ait, İMALAT FORMÜLLERİ ve İMALAT TEKNİKLERİ mevcuttur.ORGANİK GÜBRELER ANSİKLOPEDİSİ yardımı ile yüzlerce organik gübreleri, hiçbir teknik makina kullanmadan ve hiçbir teknik destek almadan tekbaşınıza imal edebilirisiniz.Bu ansiklopedi herkesin çok kolay anlayabileceği sade bir dille yazılmıştır.

                              SOLVER KİMYA