MAKALELER / HİDROLİK FREN YAĞLARI...ÖZELLİKLERİ..

Fren Hidroliği nedir ?

Fren hidrolikleri yılda bir kere değiştirilmelidir. Öncelikle fren hidrolik sıvısı/yağı nedir.
Fren hidroliği, motorlu araçlada fren sistemleri hidrolik prensiplerine göre çalışır.
Sıkıştırılamayan bir sıvı ile dolu olan kapalı sisteme bir tarafından basınç uygularsanız (fren elciği ya da fren pedalı) diğer uçtaki pistonda güç elde edersiniz. Bu güç de frenbalatalarını fren disklerine ya da kampanalara bastırarak yavaşlamanızı sağlar. Bu sırada açığa çıkan ısının bir kısmı metal aksam vasıtası ile fren sıvısına aktarılarak onun da ısınmasına sebep
olur.

Fren hidrolik sıvısının/yağının tiplerine gelince, kimyasal olarak 2 ye ayrılır:
1. Silikon temelli yağlar (DOT 5):
a. Silikon içerir
b. Boyaya zarar vermez
c. Daha fazla sıkıştırılabilir olduğu için frenlerde süngerimsi bir his oluşturur.
d. Suyla karışmaz dolayısı ile fren sisteminde su/yağ/su/yağ şeklinde bir durum oluşur. (Zararı
konusuna daha sonra geleceğiz)
2. Polyglycol Ether temelli yağlar (DOT 3, DOT 4, DOT 5.1):
a. Boyalı ve plastik yüzeylere ciddi şekilde zarar verir. Kullanırken son derece dikkatli olunmalıdır.

Aynı şekilde deri ve gözler ile teması kesinlikle önlenmelidir. Temas durumunda hemen
çok bol su ile yıkanmalıdır.
b. Su ile karışabilir.
c. Silikon temelli sıvılar gibi frenlerde süngersi bir hisse yol açmaz.

DOT nedir?
Department of Transportation (Ulaştırma Birimi) kelimelerinin kısaltmasından oluşturulmuş bir
Amerikan standardını belirtir. DOT sayıları fren sıvılarının KURU ve ISLAK kaynama derecelerine göre
belirlenir.

Fren sıvısının kaynama derecesi DOT tipine ve içindeki su miktarına bağlı olarak değişir. Fren
sıvısı havanın içindeki nemi çeker. İşte bu yüzden fren sıvılarını kullandıktan sonra kutunun
kapağını hemen sıkıca kapatmanız gerekir. En sağlıklısı küçük ambalajlarda alıp ihtiyaç kadarını
kullanıp kalanını uygun şekilde yok etmektir.

Fren sıvısının içine su karışması neden zararlı?

Fren sıvılarının kaynama derecelerine göre sınıflandırıldığını söylemiştik. Sıvıya karışan su
sıvının kaynama derecesini düşürerek frenlerin daha çabuk işe yaramaz hale gelmesine sebep olur.
Kaynama sonucu ortaya çıkan buhar basınç uygulandığında sıkıştırılabileceği için pedala ya da elciğe
uygulanan basınç, kaliperdeki pistona iletilemeyecek, dolayısı ile frenleriniz tutmayacaktır.

DOT 3 4 5 5,1 karşılaştırması
DOT dereceleri ıslak ve kuru kaynama derecelerini belirtir. Kuru kaynama derecesi, içinde su olmayan
sistemde sıvının kaynayacağı, dolayısı ile frenlerin işe yaramaz hale geleceği sıcaklığı, ıslak
kaynama derecesi ise içinde %3 su bulunan sıvının kaynama derecesini göstermektedir.

Fren Sıvısı Tipi Kuru Kaynama Derecesi Islak Kaynama Derecesi
DOT 3 205°C 140°C
DOT 4 230°C 155°C
DOT 5 260°C 180°C
DOT 5.1 270°C 190°C

Görüldüğü gibi %3 su bile sıvının kaynama derecesini ciddi oranda etkilemektedir. Aynı zamanda
sisteme giren su fren sistemi içindeki metal parçalarda da paslanmaya sebep olacaktır.

Sisteme su girmesini engellemek için neler yapılabilir?

Fren hidrolik rezervuarlarının kapaklarını sıkı bir şekilde kapalı tutun ve açmak zorunda
kaldığınızda ya da sıvıyı doldurduktan/tamamladıktan sonra hemen kapatın.
Yılda bir kere mutlaka fren hidrolik sıvısını değiştirin
Yıllık fren sıvısı değişiminde yeni ve kapalı bir ambalajdaki sıvıyı kullanın ve kalanını saklayıp
tekrar kullanmaktan kaçının.

Dikkat edilmesi gereken diğer noktalar

Motosikletinizde ya da aracınızda mutlaka kullanım kılavuzunda belirtilen tipte fren hidrolik
sıvısı kullanın.
Fren sistemindeki lastik parçalara ve contalara zarar verebileceği için eğer kullanım kılavuzunda
özellikle belirtilmemişse silikon bazlı yağ kullanmaktan kaçının.
DOT 3, DOT 4 ve DOT 5.1 tipindeki yağların motorunuzun boyalı ve plastik aksamı ile deri ve
gözünüze temasından özellikle kaçının. Sıçramaması ve dökülmemesi için azami dikkat gösterin.
Fren hidroliği ile çalışırken eldiven ve koruyucu gözlük kullanmayı unutmayın.

Tüm hidrolik ve hava sistemiyle çalışan fren sistemlerinde westinghouse sistemi bulunmaktadır.
Westinghouse binek araçlarda motor kaputunun sol arka kısmındadır. İlk bakışta bu silindirik ve
önünden körüklü bir çubuk ile çıkmış bu malzeme direksiyon miline bağlı gibi gözükse de asıl görevi
fren pedalından gelen basıncı, içersinde bulunan hava körüğü sayesinde fren hidroliğini
sıkıştırmaktır. Peki, sadece bununla mı kalıyor? Elbette hayır. Fren hidroliği westinghouse dan
aldığı baskıyı çoğu zaman çelik çubuk borular (modifiye ve yüksek performanslı araçlarda titanyum
alaşımlı su çeliği karışımlı borular kullanılır) vasıtasıyla fren balataları üzerindeki pistonlara
iletirler. Westinghouse dan gelen basınç hiç güç kaybetmeden fren pistonlarına iletilerek doğru
frenlemenin yapılması sağlanır, fren pedalına ne kadar basınç uygulanırsa aynen fren pistonlarına ,
baskıyı alarak 2 yana veya dıştan içe olarak fren balatalarına iletir. İşte bu iletim esnasında
baskıya maruz kalan hidrolik yağı sıkışarak ısı açığa çıkarır, ısınan hidrolikte zamanla motor
yağlarımız gibi seyrelmeye, özelliğini kaybetmeye ve çelik hortumlardan gelen nem ile özelliğini
yitirmeye başlar.

 SOLVER KİMYA