MAKALELER / KABAK SARI MOZAİK VİRÜSÜ HASTALIĞI..MÜCADELESİ.
ÖZELLİKLERİ
Kabak sarı mozaik virüsü (Zucchini Ye/low Mosaic Potyvirus -ZYMV), 750x11 nm boyutlarında ipliksi partıküllere sahiptir. Genom yapısı düz, tek sarmal RNA yapısındadır. Etmen Aphis gossypii, Myzus persicae, Aphis middletonii, Aphis craccivora, Acrythosiphon pisum, Lipaphis etysimi, Uroleucon sp. ile non-persistent olarak aktif bir şekilde taşınmaktadır. Virüs ayrıca mekanik olarak taşınmakta fakat tohumla taşınmamaktadır.
BELİRTİLERİ
Hastalığın belirtileri virüs ırkı ve konukçu türüne bağlı olarak değişir. Bulaşık bitki yapraklarında damar açılması, sararma, sarı-yeşilimsi lekeler ilk görülen belirtilerdir. Bu ilk belirtilerden sonra bitkinin tümünde mozaik, damar bantlaşması, yaprak deformasyonu, enasyon, daralma ve bodurluk görülür. Damarlar arasında kabarcıklaşma başlar ve kol atma duraklar.
Yaprakların parçalı bir hal alması, iplikleşmesi, boğum aralarının kısalıp kalınlaşması gibi farklı şiddet ve yoğunluktaki belirtiler, virüsün patotipine ve yetiştirilen çeşide göre değişmektedir. Şiddetli enfeksiyonlarda gövdede çatlamalar ve bunu takiben bitkilerde ölüm görülür.
Bu virüs ile bulaşık bitkilerin meyvelerinde sarımsı yeşil renk değişimi ve kabarcıklaşma oluşur. İleriki dönemlerde meyvelerde küçülme, belirgin mozaik lekeler, meyve etinde sertleşme ve çatlama görülür. Ayrıca meyve şekli bozulup kıvrılır ve sivilce benzeri şişkinlikler görülür.
Doğrudan meyvede zarar yaptığı için verimde %40Mara varan zarara neden olur. Hastalık erken ilkbahar aylarından itibaren ortaya çıkarak, yaz boyu devam eden ve sonbahara kadar süren kabak tarımını önemli ölçüde etkilemektedir.
Virüsün Ege, Akdeniz ve Orta Anadolu'da yaygın olduğu bilinmektedir.
KÜLTÜREL MÜCADELE YÖNTEMİ
- Vektör mücadelesi, "Sebzelerde Yaprakbitleri Zirai Mücadele Teknik Talimatı'na uygun olarak yapılmalıdır.
- Sanitasyon uygulamalarına dikkat edilmelidir.
- Tarla içi ve etrafı yabancı otlardan temizlenmelidir. Yabancı otların yok edilmesi, hem enfeksiyon kaynağı, hem de yaprak biti popülasyonunu artırmaması açısından oldukça önemlidir.
- Hastalıklı bir bitki belirlendiğinde, hemen sökülerek uzaklaştırılmalıdır.
