MAKALELER / LASTİKLERİNİN KAUÇUĞA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ
OTO LASTİKLERİNİN KAUÇUK GRANÜLE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ
Kullanılmış lastiklerin en çevresel kullanım yolu tekrar kaplama olsa da,
lastikler hurda halinegeldiğinde atılmaları gerekir. Sonuçta, lastiklerin uygun bir yönetim sistemi ile bertarafedilmesi zorunludur. Bir alternatif, di
ğer prosesler için lastiklerin parçalanarak kauçukkırpıntısı haline getirilmesidir.
Bu işlem çeşitli parçalama makinalarının kullanımı ile sağlanır.Parçalama sistemleri, özel amaca göre granül boyutu seçimini sağlar.
Lastik kırpıntıları veparçaları paspas, endüstriyel proses filtresi ve boiler kazanları için
yakıt materyali olarakkullanılır. Parçalama aynı zamanda tüm lastiğin öğütme ve granüle
etme işlemleri için ilk adım olabilir. Yakıt ilaveleri veya benzer uygulamalar çoğu
parçaları tüketir.
Nitrojenle parçalama metodu
Soğukta lastiklerin parçalanması, pek fazla yaygın olmayan bir metottur.
Soğuk lastik parçaları, 1000 C’de azotun ilavesiyle kolay kırılgan hale getirilerek üretilir
ve daha sonra çekiçli değirmenle ezilerek lastik içindeki kauçuk, tekstil ve çelik
parçalanır. Azot ilavesi pahalıdır ve üretilen her 1 kg. parçalanmış kauçuk için 0.51 kg.
azot gerekmektedir. Bu proses değerli materyallerin yapımında kullanılabilecekyüzeyi düzgün parça kauçuk üretir.
Parçalanmış lastiklerin kullanım alanları:
Kauçuk parçaları yeni lastik üretiminde, ayakkabı tabanı
yapımında, poliüretan köpük üretiminde, tren ve trafikaraçlarından gelen gürültünün önlenmesi için panelüretiminde, ekipman ve makinalar
ın yağmur ve karakarşı oluşabilecek mekanik hatalardan korunmasında,yol yap
ımı, set ve hendek yapımında, spor alanları,oyun alanları, liman yapımında kullanılabilir.
OTO LASTİKLERİNDE TERMİK DEĞERLENDİRME
Lastiğin 25.00030.000 kJ/kg enerji değeri vardır ve bukaliteli bir kömüre eşdeğerdir. Sonuç olarak, atıklastiklerin termik de
ğerlendirilmesi depolamaya oranla daha fazla tercih edilir. Bazı işletmelerdeki yakmaünitelerinde lastikler bütün olarak veya parçalanmış
olarak yakılırlar. Lastiklerin yakıta dönüşümününekonomikliği, lastiğin tekrar rafine edilmesinden önceyakma tesisine kar
ıştırılmasına bağlıdır.Lastikleri bütün olarak yakan işletmeler parçalanmışş
ekilde yakan işletmelere göre daha ekonomiktir. Çünküdaha fazla lastik doldurabilir veya para ödemek
zorundaysa daha az ödeyecektir. Diğer bir ekonomikayrım ise yakma tesisinin lastiği çelik telle birlikte
veya bu teller giderilmiş şekilde kabulüne bağlıdır.Parçalama işlemindeki akım, daha küçük parçalar ve yakıta dönüşüm için tel ve
kablolardan ayırmak için ızgaradan geçirilmiş ve ayrılmış üniform
parçalar elde etmektir.
Çimento ocağı: Avrupa, Kanada, Japonya ve Amerika’daki birçok işletmede
bütün veya parçalanmış lastiklerin yakıt olarak kullanımı ile ilgili kayıtlar mevcuttur.
Çimento üretimi için 26000 F sıcaklık gereklidir. Aynı zamanda çimento ocakları
coğrafik koşullarından dolayı da kullanım için uygundur. Çünkü hem ocaklar hem de
lastik istifleri, merkezi yerleşimden uzaktır.
Isı ve güç jeneratörleri: Elektrik üretiminde kullanma,
eski lastiklerin değerlendirilmesi içindiğer bir olasılıktır. Almanya’daki bir tesiste yılda yaklaşık olarak 50.000 ton lastik
yakılıyor ve merkezi ısınma, proses buharı ve civardaki konut ve endüstri için elektrik
üretiliyor. Lastikler 13000 C’de yakılır ve yanma prosesi sonucu olarak curüf, çinko
içeriği fazla olan toz ve kireçtaşı
oluşur. Bunlara da geri kazanım ve tekrar kullanma için ilave işlemler uygulanır.
Hammaddesel değerlendirme
Piroliz de eski lastiklerin yakıta çevrimi için kullanılan metotlardan biridir.
Teknik olarak, piroliz ısı ile organik kimyasal bağların kırılması prosesidir.
Lastikler ele alındığında, yanilastikler piroliz sonucu karbon siyahı, gaz, çelik ve yağa dönüşür
ve daha sonra bunlar eritilir.Farklı miktarlardaki her ürün için piroliz ve eritme için farklı bir proses tanımlanır.
Sıcaklık arttığında, daha fazla gaz üretilir. Sıcaklık azaldığında,
yağ geri kazanılan ilk yakıt olur.Piroliz işleminin gerçekleşmesi için, lastikler 50011000 F arasında ısıtılmalıdır.(Kearney,1990)
Hurda Lastik Yönetim Konseyi’ne göre (Scrap Tire Management Council)
ortalama bir lastik 4 litre yağ, 3 kg. karbon siyahı, 1.5 kg gaz ve 1 kg. çelik ve kül
üretir. Elde edilen yağ ve gaz düşük kaliteli yakıt olarak satılır ve kazanlar ve diğer
işletmeler için uygundur. İkincil eriticiler ve dökümhanelerde çelik geri kazanılır.
Lastiğin pirolizi sonucu elde edilen ürünler (%)
Solventler 3
Ağır yağlar 1Orta yağlar 2Hafif ya
ğlar 20Çelik 12
Piroliz prosesi için
yakıt 12Fazla gaz 13
Kurum 37
SOLVER KİMYA