MAKALELER / LEONARDİT YAPISI VE HUMİK ASİT ÜRETİMİ..

Leonardit ( Hümik Asit )   Organik madde bitkisel ve hayvansal kalıntıların toprağa karıştırıldığında belirli bir süre sonunda biyolojik ve fiziko-kimya olaylara maruz kalarak bozunma daha sonrada parçalanma olur. Bu dokuların organik kısımlarının bozunup parçalanmasına humifikasyon, inorganik kısımlarının bozunup parçalanmasına mineralizasyon denir. Organik maddelerin humifikasyona girmesi topraktaki mikro organizmalar tarafından sağlanır. Mikro organizmalarının en büyük beslenme kaynağı C (Karbon) grublarıdır.

Bu olayların devamı süresince ortaya çıkan ürün Hümik asittir. Humik asitler uzun ömürlü organik maddeler olup, katyon değişim kapasitelerinin bütün organik gübrelerden daha yüksek olması sebebi ile besin maddelerini en yüksek düzeyde absorbe ederek, bitkiler ile toprağa doğal ve organik bir yolla yaşamsal besin maddelerini makro, mikro (izelementler) ve vitaminleri, aminoasitleri sağlamanın en mükemmel bir yoludur. Hümik asitler toprakta, hayvan gübresinde, torf yataklarında, denizlerde, linyitte, leonarditte bulunur. En önemli kaynak Leonardit’dir. Leonardit linyitin kömürleşme esnasında yüksek oksidasyona uğramış halidir.

GÜBRE ANSİKLOPEDİLERİ

Leonardit bitki gelişim düzenleyicisidir. Bu nedenle gübrelerle kullanılması gerekmektedir. Gübrelerin etkinliğini artırır ve toprakta yıkanıp yitmesini engeller. Leonardit organik madde olarak tamamen ayrıştığı için hayvan gübresi ve kompost gibi toprakta parçalanıp gitmez. Bahsedilen organik maddelrin parçalanmasında C/N oranı çok önemlidir. Bu gibi maddelerin toprağa verilmesinde azotun tutulmasını ve bitkiye verilmesinde sorunlar yaratabilir. Bunun sonucunda da mikroorganizmalar tarafından tüketilir ve humus formuna dönüşmez ve mineralize olur.

Katı granül formda olup toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerini iyileştiren, biyolojik aktivitesini artıran, yüksek oranda hümik asitler içeren, toprağa karıştırılarak uygulandığında humus oluşturan organik bir materyaldir. Bitki ve hayvan kalıntılarının tarih öncesi zamanlarda gölsel ortamlarda ve bataklıklarda çökelerek basınç, sıcaklık ve anaerobik koşullarda volkanizma hareketlerinin de etkisiyle milyonlarca yılda parçalanıp bozuşması, humifikasyonu, oksidasyonu ve başkalaşıma uğraması sonucu tabakalaşmış killi organik sedimanter bir kayaçtır.Yüksek kalitede bir leonardit'de hümik asit içeriği, organik madde miktarı, pH değeri, C/N oranı, özgül ağırlık ve bazik solüsyonda yüksek çözünürlük derecesi önemli parametreleridir.Piyasalarda Leonardit adı altında satılan ürünlerin kalite sınıflaması değerlerinde şaşırtıcı çelişkiler bulunmaktadır. Bu değerlere uymayan ürünler linyit kömürü menşelidir.Doğada çok nadir bulunan ve çok ince damarlar şeklinde oluşan bazende linyit damarlarının üst tabakalarında rastlanan ince leonardit damarları konvensiyonel madencilik yöntemleriyle selektif olarak üretilir. Ocaktan üretilen tüvenan maden %30-40 nem içerir. Leonardit madeni tesiste doğal ortamda oda sıcaklığında havada kurutulmaya bırakılır. 60oC üzerinde sıcaklıkta mekanik kurutma hümik asitlerin zincir ve halka yapılarını bozacağından tercih edilmez. Havada kurutma, eleme ve kırma işleminden sonra oksidasyon, gravite seperasyon, atritor öğütme ve homejenizasyon işlemlerinden geçirilerek torbalanır.

Leonardit’in ve Leonardit’ten elde edilen humik asitlerin (Humatlar) tarımda sağladığı verim artışı ve diğer faydaları ile ilgili yapılan uygulamalı araştırmalar ve araştırma sonuçları aşağıda sıralanmıştır. Grand Forks' da yapılan testlerde, toprağa humat ( leonardit ) uygulanması sonucu patates üretiminde verimin % 28 arttığı tespit edilmiştir.Humik asitin; inorganik azot, fosfor ve potasyum ile birlikte seralarda kullanılması sonucu domates üretiminde çok büyük bir artış sağlanmıştır ve üretilen domateslerin görünüşü daha göz alıcı olmuştur. Azot/humik asit oranın domateslerin büyüme hızına ve verim artışına büyük etkisi olduğu bulunmuştur.
Humik asit uygulanan seralardan elde edilen domatesler daha koyu kırmızı renkte olurken, sadece NPK gübre kullanılan seralardan elde edilenler açık kırmızı olmuştur. Yapılan testlerden 1 numaralı testte, humik asitin domates üretiminde % 100 oranında verim artışı sağladığı bulunmuştur.

Çözünebilir leonardit ( Aqua Humus) tütün tarlalarında test edilmiştir. Test sonuçları göstermiştir ki, leonarditin gübre ile birlikte kullanılması tütünün veriminde ve büyüme hızında önemli artışlar sağlamaktadır. Ayrıca, büyüyen tütün yaprakları daha geniş, daha yeşil ve daha güçlü olmuştur.

Kullanılan gübreye leonardit ilave edilince şeker pancarı üretiminde % 20 verim artışı sağlanmıştır. Toprağa sadece Leonardit ( gübresiz ) karıştırılması sonucu da arpa üretiminde % 20 verim artışı elde edilmiştir.Domates tohumlarına leonardit uygulanması ile fide ve genç bitkinin büyümesi oldukça hızlanmıştır ve ürün veriminde önemli bir artış sağlanmıştır. Ayrıca, domates meyveleri daha büyük ve daha güzel görünümlü olmuştur. Fidenin sulama suyuna humik asit eklenince de aynı sonuç alınmıştır.Yaklaşık 25 dekarlık bir domates tarlasında;
a) Sadece standart inorganik gübre kullanılmıştır.

b) Standart inorganik gübre ve leonardit birlikte kullanılmıştır.Her iki uygulamanın sonunda elde edilen ürün miktarları karşılaştırılmıştır. Verim farkı olağanüstü olmuştur. Sadece inorganik gübre kullanılan bölgeden 3215 kg domates alınırken, aynı genişlikteki leonardit kullanılan bölgeden 5178 kg domates elde edilmiştir. Verim artışı % 61' dir. Ayrıca, bitkinin belirgin bir şekilde daha güçlü ve daha sağlam olduğu gözlenmiştir.
Humik asitin, patatesin gelişmesi ve verimi üzerine olan etkisini incelemek için 1964,1965 ve 1966 yıllarını kapsayan 3 yıllık bir araştırma yapılmıştır. İster patates tohumlarının humik asit ile işlem görmesi şeklinde olsun, ister yatak sulama suyuna humik asit karıştırılması şeklinde olsun, her iki şekilde de çarpıcı sonuçlar alınmıştır. Üç yılın ortalaması olarak, 2 gram/lb oranında humik asit karıştırılmış toprakta fide üretimi verimi 69'dan 231'e çıkmıştır. Tohumları % 10'luk humik asit çözeltisi ile işlem görmüş patateste üretim verimi %30 ile %40 arası artmıştır.
Humik asitin farklı bahçe bitkilerinin gelişmesi üzerine etkisi incelenmiştir.İncelenen bitkiler ve sonuçları şunlardır:
Poinsetia: Daha koyu yeşil renk , daha geniş ve dolu kökler.
Doğu Papatyası: Daha geniş çiçek, daha dolu kökler.
Süs Biberi: Daha fazla köklenme.
Tatlı Patates: Daha hızlı ve fazla köklenme
Gül: Çok hızlı tepe büyümesi ve kök gelişmesi
Mersin ağacı: Daha hızlı ve fazla köklenme.
İncir: Daha hızlı ve fazla köklenme

Yaban Mersini: Daha fazla köklenme1968 yılında yapılan geniş kapsamlı ve ayrıntılı bir araştırmada; bir kontrol tarlasındaki patates üretimi ile, yaklaşık 250 kg/dekar miktarında leonardit uygulanmış bir tarladaki patates üretimleri karşılaştırılmıştır. Eşit alanlarda, kontrol tarlasından 17.900 kg patates alınırken leonardit uygulanmış tarladan 22.990 kg patates elde edilmiştir. Verim artışı % 28.4' tür. Ayrıca, leonardit uygulanan tarladan elde edilen bütün patateslerin özgül ağırlıkları hemen hemen eşit olmuştur.

Leonarditin süs biberlerinin gelişmesine etkisini inceleyen bir araştırma yapılmıştır. Yaklaşık 70 kg/dekar oranında Leonardit kullanılmıştır. Leonardit kullanılan bölümde biberler daha büyük boyutta daha ağır ve daha koyu kırmızı renkte olmuştur. Ayrıca, toprak yüzeyinin hemen üzerinde fazladan kökler oluşmuştur.
Farklı kaynaklardan elde edilen humik asitlerin mısır fideleri ve algae gelişmelerine etkisi incelenmiştir. Gelişmeyi düzenleyici ve hızlandırıcı en uygun humik asit oranları: mısır için 5 ppm ve algae için 60 ppm bulunmuştur. Bu oranlarda humik asit kullanıldığı durumdaki verim artışları ise; mısır için ( düşük inorganik madde içeren topraklarda ) % 30-%35 , algae için % 100 olmuştur. Humik asitin hangi kaynaktan elde edildiği test sonuçlarını etkilememiştir.Topraktaki humik asit oranı arttıkça bitki içerisindeki fosfor konsantrasyonu da ( ürün seviyesine bağlı olmadan) artmıştır. Humik asit uygulaması ile bitkinin tepe kısımlarında yüksek demir konsantrasyonu, köklerde ise daha düşük demir konsantrasyonu gözlenmiştir. Leonarditin ( ve humik asitin ) bitki gelişmesinde en etkili olduğu toprak türleri , düşük organik madde içeren toprak türleri olmuştur.Leonardit, normal gübre ile birlikte, meyve ağaçlarında kullanılmıştır ve gelişmeye etkisi test edilmiştir. Leonardit’in etkisi ile gövde kesit alanların %24-%47 arası oranlarında daha fazla büyüdüğü bulunmuştur.Rusya genelinde yapılan araştırmalarda, farklı bitkilerin yetiştiği tarlalara humik asit düşük dozda uygulanmıştır.Elde edilen verim artışları şöyledir:

Salatalık......................................  % 34
Domates(Rivermen)....................  % 23
Domates(Sonato).......................  % 17
Patates.......................................  % 28
Mısır..........................................  % 30
Arpa............................................% 55
Beyaz Pirinç.............................    % 20

USA, Breau of Mines (Freeman, 1970 ) tarafından yapılan arazi ve laboratuar araştırmalarında, % 84,3 humik asit içeren Leonarditin patates, soya fasulyesi ve mantar kültürü üretimde verime etkisi incelenmiştir. Araştırmalar, ürünlerin veriminde büyük artışlar olduğunu göstermiştir. North Dakota'daki bir başka araştırmada da (Agvise Inc, 1977-1979 )arpa üretiminde önemli verim artışı sağlandığını bulunmuştur.Rusya’da da Leonardit’in ürün verimini büyük ölçüde arttırdığını kanıtlayan bir çok araştırma yapılmıştır. V.T. Syabryai (1965) Toprağa Leonardit ve NPK uygulanması sonucu, patates üretiminin 6.100 kg/ha'dan 15.000 kg/ha'ya ve lahana üretiminin 5.600 kg/ha'dan 16.500 kg/ha'ya çıktığını göstermiştir. Arpada da verimin önemli ölçüde arttığını ve bitkinin çok daha hızlı büyüdüğü tespit edilmiştir.

Çin Halk Cumhuriyeti'nde yapılan ayrıntılı araştırmalara göre aşağıdaki tarım bitkilerinin üretilmesinde Leonardit kullanılması ile: Darı üretiminde:%60, buğday üretiminde, %37 ve mısır üretiminde %15 oranlarında verim artışı sağlanmıştır.Leonarditin bütün tarım ürünlerinde verimi önemli ölçüde arttırdığı araştırmalarla kanıtlanmış bir gerçektir. Rusya ve diğer eski USSR Cumhuriyetlerinde yapılan uygulamalı araştırmalar sonunda bazı bitkilerde Leonardit kullanılması ile elde edilen verim artışları aşağıdaki oranlarda bulunmuştur.
Buğday %13-25 Domates %20-30
Arpa %15-18 Lahana %25-30
Karabuğday ve Darı %25-50 Elma %8-20
Mısır %30 Üzüm %25-30
Patates,havuç,pancar,turp %25-40 Bütün narenciyelerde %30-60
Pamuk %10-30 Çayır,çimen,çim %100'e kadar
Salatalık %34-38      

Bunların dışında çiçek yetiştiren firmalardan alınan bilgilere göre: üretilen gül ve papatyanın miktarı %30-100 arasında artmıştır, köklenme fazlalaşmıştır ve çiçeklerin açma zamanında 10-15 gün arası erkencilik sağlanmıştır.Leonardit tarım ürünlerinde sadece verimi arttırmakla kalmamaktadır. Ürünün kalitesini de iyileştirmektedir. Leonardit uygulanınca tarım bitkilerinin bünyelerinde daha fazla besleyici - yararlı elementler toplanmaktadır. Örneğin;Leonardit kullanılması ile :
C vitamini: Pancarda % 100' e kadar, turpta % 30' a kadar artmıştır.
Carotene: Pancarda % 100' e kadar, lahana da % 25 artmıştır.
Riboflavin: Bazı sebzelerde % 8-14 oranında artmıştır.
Niacin: Pancarda %79 ,lahanada %42 ve turpta % 50 artmıştır.
Pancar ve lahana yapraklarında protein %16-18 ve fosfor %26-28 oranlarında artmıştır.
Patateste daha fazla nişasta birikmiştir.
Ketende daha kaliteli lifler oluşmuştur.
Köklerde daha kaliteli yağlar birikmiştir.
Pamukta nükleer asit oranı hızla artmıştır.
Ayçiçeği tohumlarında yağ oranı hızla artmıştır.
Domatesteki şeker ve C vitamini % 45 oranlarına kadar artmıştır.

Mısır, patates,salatalık, kıvırcık gibi bazı tarım ürünlerinin yetiştirilmeleri sırasında oldukça fazla azot gübreleri kullanılır. Prof. Khristeva ve öğrencileri yaptıkları araştırmalarda toprağa Leonardit ilave edilmesi ile kullanılan azot miktarında % 50 azalma olduğunu bulmuşlardır.Ayrıca, Leonarditin cholorosis bitki hastalığını bütünüyle önlediği ABD'nde kanıtlanmıştır.Yapılan araştırmalarda; normal gübreleme programı ile birlikte Leonardit kullanıldığı durumla, sadece normal gübreleme programının uygulandığı durum karşılaştırılmıştır. Lee ve Bartlett (1976) yaptıkları araştırmalarla: mısır yetiştirilen toprağa humik asit ilave edilince kök ve sürgünlerde gelişmenin canlandığını, hızlandığını ve mısır veriminin %87 arttığını bulmuşlardır. Bu araştırmalarda, ayrıca topraktaki humik asit oranı arttırıldıkça bitkideki fosfor oranında arttığı da kanıtlanmıştır. Bu araştırma, humik asitin bitkilerin topraktaki fosforu alma yeteneklerini nasıl arttırdığını göstermektedir.Merkez California' da domates yetiştirilen bitişik 4 tarlanın 2 tanesine sadece 5kg/dekar oranında Leonardit uygulanmıştır. Leonardit uygulanan iki tarladan ortalama 1 ton/ dekar daha fazla ürün alınmıştır.Yine aynı yerde , 6 domates tarlasını her birinin yarısına , arka arkaya iki yıl, Leonardit uygulanmıştır. Leonardit uygulanan bölgeler ile uygulanmayan bölgeler arasındaki farkın ikinci yıl daha fazla olduğu ölçülmüştür. Verim artışı ikinci yıl daha fazla olmaktadır.U.S. Agronomy Associates tarafından California, Washinton ve Idaho eyaletlerindeki pamuk, yonca, patates ve elma tarlalarında ve bahçelerinde yapılan testlerde, Leonardit uygulanınca verimin % 20 oranına kadar arttığı bulunmuştur. ABD' nin batısındaki büyük çiftliklerde Leonardit uygulanması ile ilgili geniş çaplı araştırma ve testler yapılmıştır. Bu testlerde, Leonardit’in önemli ölçüde verim artışı sağlanmasının yanısıra, kullanılan su ve gübre miktarlarında da küçümsenmeyecek azalmalara neden olduğu bulunmuştur. Ayrıca, Leonardit sürekli kullanılınca , her geçen yıl verim artışı bir önceki yıla göre daha fazla olduğu gibi , su ve gübre ihtiyacı da bir önceki yıla göre biraz daha azalmıştır. Üçüncü yılda ,sulama suyu miktarında % 15 ve tarlaya atılan fosfat gübre miktarında % 10 oranlarında azalma olduğu bulunmuştur.Sladky' nin yaptığı araştırmalarda humik asidin domates fidelerinde çimlenmeyi ve büyümeyi çok hızlandırdığı bulunmuştur. Aşağıdaki şekil Sladky' nin araştırma sonuçlarını göstermektedir. 50 ppm oranında humik asit kullanılınca kök ve gövdede büyüme 2 misline yakın artmıştır.Humik asitin, kavun bitkisinin kök ve sürgünlerinde büyümeyi nasıl etkilediği aşağıda şekilde yer almaktadır. En uygun humik asit oranı 37 ppm bulunmuştur. Bu oranda humik asit kullanılınca kökler 2 misline yakın ve sürgünler 2 mislinden fazla büyümüştür. Salatalık için ise, en uygun humik asit oranı 100 ppm bulunmuştur.

Leonardit veya Leonardit’ten elde edilen humik asit ile, Dünyanın çok farklı bölgelerinde ve bizzat tarlada ( veya serada ) yapılan uygulamalı testlerin sonuçları özet olarak anlatılmıştır. Bu farklı yerlerde ve farklı bitkiler için yapılan testlerin ürün verimi artışıyla ilgili sonuçları bir araya getirilerek ayrı bir tablo yapılmıştır ve aşağıda verilmektedir.Hem yazıda anlatılan örneklerden, hem de aşağıdaki tablodan kolayca anlaşılabileceği gibi, Leonardit ( ve humik asit ) her türlü toprakta ve her türlü üründe, tartışmasız bir şekilde çok önemli oranlarda verim artışları sağlamaktadır. Aynı bitki için farklı testlerde farklı verim artışı oranları bulunmasının nedenleri:Toprak niteliklerini farklı olması,Kullanılan Leonardit ( veya humik asit ) kalitelerinin farklı olması,İklimsel farklılıklar,Test şartlarının ve test yöntemlerinin farklı olmasıdır. Ürün Verim artışı
Domates %100,%61,%32,%17,%23-30
Salatalık %34,%34-38
Lahana % 100, % 25-30
Fasulye % 10
Soya fasulyesi % 183
Patates % 30-40,% 28,% 145,% 28, % 5, % 25-40, % 20
Şeker pancarı % 20,%25-40
Havuç % 25-40,%84
Turp % 24-40
Soğan %25
Sarımsak %20
Bütün Narenciyeler %30-60
Arpa %20,%55,%15-18
Buğday %37,%13-25
Karabuğday % 25-50
Darı %60,%25-50
Mısır %335, %30,%15,%30,%87
Beyaz Pirinç %20
Pamuk %10-30, %20
Algae %100
Çim,Çimen %15-25,%100,%24
Yonca %20
Elma %8-20,%20
Üzüm %25-30

SOLVER KİMYA