MAKALELER / MADENİ YAĞ KALİTESİ VE MOTORA ETKİSİ
Arabanızda kullanılan yağın, iki temel içeriği vardır: baz yağ ve katkılar. Baz yağ, motor yağının hayati fonksiyonunu yerine getirmesini, yani motorun yürüyen aksamını yağlayarak sürtünmeden doğan aşınma ve kırılmalara karşı korumasını sağlar. Katkılar ise, yağın motordaki aşırı sıcaktan ötürü bozulmasını önleyerek ek motor koruması sağlamaktadır.
Baz yağ, ham yağdan (yağın topraktan çıkartıldığı andaki doğal durumu) rafine edilir. Motor yağında kullanılan baz madde elde edilmeden önce, ham yağın çeşitli işlemlerle rafine edilmesi gereklidir. Parafin, sülfür ve nitrojen bileşenleri gibi istenmeyen maddelerin ayrılması gerekmektedir. Doymamış hidrokarbonların, çıkarılmaları veya daha istikrarlı moleküllere dönüştürülmeleri gerekir. Ham yağ öncelikle vakum damıtma ile bir dizi damıtık madde veya yapışkanlık aralıklarına ayrılır. Baz yağ üretimi için kullanılacak olan kısımlar, çeşitli işlemlerle rafine edilerek işlenirler. Bu işlemlerden bazıları:
Çözücü Ayrıştırma - doğal olarak oluşan doymuş ve doymamış hidrokarbonları ayırır.
Hidrokarbon işleme - nitrojen ve sülfür bileşenlerinin bir kısmını yok eder ve temel yağın rengini, oksitlenmesini ve termal stabilitesini iyileştirir.
Hidrokarbon dönüştürme - Çözücü ayrıştırılmasından önce enerji artışı için bazı doymamış hidrokarbonları doymuş hidrokarbonlara dönüştürür. Bu işlem aynı zamanda, geniş miktarda sülfür ve bazı nitrojen bileşenlerinin de yok edilmesine yardımcı olur.
Hidrokarbon parçalama - Baz maddedeki moleküllerin istenen doymuş hidrokarbon moleküllerine dönüştürüldüğü sofistike bir işlem. Doymuş hidrokarbonların enerjisi, hydrotreating ve çözücü ayrıştırma ile elde edilenden çok daha yüksektir.
Hidroisomerizasyon - Hidrokarbon parçalama işlemi ile birlikte kullanıldığında, baz maddenin moleküllerini olabilecek en istikrarlı forma dönüştürür.
Baz yağ tek başına motorunuzu yeterince korumak için yeterli değildir. Bir motor yağının çok çeşitli motor çalışma koşullarında çeşitli fonksiyonları yerine getirmesi gerekir. Bu nedenle formüle birçok katkı maddesi eklenmiştir:
Antioksidanlar, oksidasyon sürecini engellemek için eklenirler.
Deterjan/dispersan katkılar- motoru temiz tutmak için kullanılırlar ve çeşitli kirletici maddelerin motorun hayati parçalarına yerleşmesini önlerler. Pas ve korozyon önleyiciler- motoru sudan ve yanma sonucunda oluşan asitlerden korumak için eklenirler. Antioksidanlar- yağ kalınlaşması ve tortu oluşumuna neden olabilecek oksidasyon sürecini engellemek için eklenirler. Aşınma önleyici katkılar- metalin metale temas etmesini önlemek için, metal yüzeyler üzerinde bir tabaka (film) oluştururlar. Vizkozite düzenleyiciler ve akma noktası depresanları- motor yağının akışkanlık özelliğine katkıda bulunurlar.
Artık motor yağının ne olduğunu, nasıl üretildiğini ve neler yaptığını bildiğinize göre, en karışık yere geldik: dereceler. Motor yağının en önemli fonksiyonunu -yağlamayı- gerçekleştirebilmesi için, vizkozitesinin motorunuzun aşırı ısı koşullarında dayanabilmesi gerekmektedir. Yağ ısıtıldığında incelir ve soğutulduğunda kalınlaşır. Coğrafi konumunuzdaki çevre sıcaklığı için uygun vizkozite derecesinin seçilmesi hayati önem taşımaktadır.
Tek dereceli (monograde) bir yağ, vizkozitesi, düşük veya yüksek, tek bir ısı derecesinde belirlenmiş bir yağdır. Çok dereceli (multigrade) bir yağ, hem düşük hem de yüksek ısı gereksinimlerini aynı anda karşılamalıdır. Bu durum, sıcak yazlar ve sert kışlar yaşayan sürücülerin, tüm yıl boyunca kullanmak için çok dereceli yağları seçmesini sağlamaktadır. Bu yağlar, çift vizkozite ibaresi ile (örn. 10W-30, 10W düşük sıcaklığı veya kış şartlarını ve 30 da en yüksek sıcaklığı ifade etmektedir) kolayca ayırt edilebilirler. Vizkozite düzenleyici, yüksek ısılarda bir kalınlaşma sağlar ancak düşük ısılarda pasif kalır.
Bir yağın performansı, vizkozite derecesi ve enerji saklama özellikleri, API Servis sembolünde bulunabilir. Bu sembol, iki harften oluşan ve motor yağının kalitesini ve hangi tip araçlar için uygun olduğunu ifade eden API (American Petroleum Institute) servis notunu belirtir. İlk harf, "S", yağın bujili ateşleme veya benzinli motorlar için uygun olduğunu gösterir. İlk harf, "C" ise, "kompresyon ateşlemeli" veya dizel motorlar için uygun olduğunu ifade eder. "S" kategorileri için, kategoriler alfabetik olarak ilerledikçe performans seviyesi artar. Ancak, dizel araçlar için tipler ve kullanım amaçları büyük değişiklikler gösterdiği için aynı şey "C" kategorileri için geçerli değildir. Uygun performans tavsiyeleri için kullanıcı kılavuzlarına başvurulmalıdır. Sembolün ortasında SAE (Society of Automotive Engineers) vizkozite sınıflandırması yer alacaktır. Sembolün en alt kısmı ise, yağın standart bir endüstriyel test ile belirlenmiş enerji tasarruf özelliklerine ayırılmıştır.
Bir yağ hem en son "S" API servis kategorisine hem de mevcut enerji tasarruf standardına uygunsa, ayrıca API Sertifika sembolünü de taşımaya hak kazanır. "Yıldız patlaması" olarak da bilinen bu sembol her zaman ön etikette yer alacaktır.
SOLVER KİMYA
