MAKALELER / PATATES SİĞİLLERİ..MÜCADELESİ..İLAÇLAMA..
ÖZELLİKLERİ
Patates siğili [Synchytrium endobioticum (Schilb.) Percival] toprak kökenli obligat bir parazittir.Fungusun sporangiyumu (dinlenme sporu veya kışlık spor) toprakta 30 yıl veya daha fazla canlılığını sürdürebilir. Sporangiyum genellikle küresel, kalın duvarlı olup çapı ortalama 50 um (25-75 umj'dir. Toprakta küçük toprak parçacıkları ile birleşerek veya kümelenerek 0.1-2.0 mm çapa kadar ulaşabilir. Etmen hif oluşturmaz, ancak 200-300 adet hareketli zoospor taşıyan sporangia oluşturur.
İlkbaharda sıcaklık 8°C'nin üstüne çıktığında ve yeterli nem koşullan oluştuğunda, topraktaki sporangiyum çimlenir ve tek çekirdekli zoosporlar etrafa yayılır. Zoosporlar tek kamçılı olup. topraktaki su içerisinde hareket ederek konukçuya ulaşır ve bitki hücresine girer. Burada gelişerek, etrafını sarımsı kahverengi bir zar ile sarar. Bu sırada fungusun meydana getirdiği stimulant madde hücrenin genişlemesine ve bunun etrafındaki hücrelerin de kontrolsüz büyümesine, bölünmesine, şişmesine ve dokunun karakteristik karnabahar benzeri bir görünüm oluşturacak şekilde çoğalmasına neden olur. Bölünen ve çoğalan hücreler epidermis ve korteks hücreleridir.
Ortamda bol su olduğunda, zoospor üretildiği halde, su eksikliği gibi bazı stres koşullarında zoosporlar zigot oluşturmak üzere birleşirler. Çift kamçılı yapıya sahip olan zigot konukçu epidermisine rastladığında kamçılarını atarak konukçu hücresine penetrasyonu gerçekleştirmek suretiyle enfeksiyonu başlatır.
Olgun sporangium çürüyen urlardan ayrışarak toprağa karışır. Toprakta 70 cm derinliğe kadar bulunabilmekledir. Fungusun birçok patotipi vardır. EPPO üyesi ülkelerde en yaygın olan patotip 1 (Avrupa ırk l)'dir.
Hastalık en fazla tohum ve toprak hareketleriyle yayılır. Hasat sırasında parçalanan urlar toprağa karışarak inokulum kaynağı olur. Bulaşık toprağın kendisi, bulaşık topraktan gelen yumrular, patates tarlalarında kullanılan alet, ekipman, insanlar ve hayvanların ayaklarına bulaşan toprak parçacıkları, bulaşık patateslerle beslenmiş olan hayvanların dışkısı, kuru bulaşık toprak üzerinden esen rüzgârın taşıdığı hastalıkla bulaşık toprak zerreleri bulaşmaya sebep materyallerdir.
BELİRTİLERİ
Hastalık, kökler hariç tüm toprak altı kısımlarda ortaya çıkmaktadır. Gövdenin toprakla birleştiği yerler, stolonlar ve yumrular enfeksiyon yerleridir. Bu yerlerdeki enfekteli alanların anormal büyümesi sonucu urlar oluşur. Urlar morfolojik olarak, karnabahara benzeyen hiperplastik doku şeklinde gelişen biçimsiz, tomurcuklanmış yapıdadır. Urlar, toplu iğne başı büyüklüğünden yumruk büyüklüğüne kadar olan boyutlarda olabilir.
Tipik bir ur başlangıçta beyazdır, kabaca elips şeklinde, ancak yapı olarak genellikle katı olmayıp, yumuşak, etli ve pürüzlü yapıdadır. Yumrudan kolaylıkla kopabilmektedir. Genellikle, gelişmekte olan bir ur, toprak seviyesinde veya hemen altında açığa çıktığında, rengi yeşile döner zamanla toprak altında veya üstünde, yaşlandıkça rengi koyulaşır, kahverengine dönüşür.
Yeni gelişmekte olan yumrulardaki erken enfeksiyonlar, yumrunun bozuk ve süngerimsi bir hal almasına neden olur ve yumru zorlukla tanınır. Daha yaşlı olan yumrulardaki enfeksiyonlarda sadece gözler zarar görür, buralarda tipik siğilli ve karnabahar benzeri şişkin yapılar meydana gelir. Şiddetli bulaşmalarda yumrunun tamamı gal halini alabilir. Şiddetli enfeksiyonlar yumru oluşumunu Önlemek suretiyle patates üretimini tahrip etmektedir. Etmen önemli derecede ürün kayıplarına neden olur, hastalıklı yumrular ya tarlada veya depoda çürür.
Nadir olarak yaprak ve çiçek enfekte olabilse de hastalanmış patates bitkilerinin yeşil aksamında hiçbir değişiklik görülmez, tıpkı sağlam bitki görünümünde olur ve zarar hasada kadar saklı kalır. Ancak bazen bitki susuz kalmış gibi canlılıkta bir azalma olabilir.
Hastalığın ekonomik önemi oldukça fazladır. Tüm dünyada iç ve dış karantinaya yönelik yasal yaptırımlarla yayılması önlenmeye çalışılmaktadır. Hastalığın bir tarlada bir ocakta görülmesi halinde, tüm ürün pazarlanamaz olarak nitelendirilir ve etmenin toprakta çok uzun yıllar canlılığını koruyabilmesi nedeniyle, bulaşık tarlada çok uzun yıllar patates üretimi yapılamamaktadır. Bu gibi alanlar ihraç amaçlı bitki üretiminde ve her türlü üretim materyali yetiştirmek amacıyla da kullanılamaz.
Ülkemizde ilk defa Ordu daha sonra Nevşehir ilinde belirlenmiş olup karantina önlemleri ile yayılması engellenmeye çalışılmaktadır.
KÜLTÜREL MÜCADELESİ
Karantina önlemleri
- Tarlada tek bir bitkide hastalık tespit edilmesi halinde, o tarla bulaşık olarak kabul edilir. Bulaşık olduğu belirlenen tarlalarda patates üretimi ve her türlü üretim materyali (fide, fidan gibi) ve şeker pancarı, soğan vb. gibi toprak taşıyabilecek bitkiler yetiştirilmemelıdir.
- Bulaşık tarlalardan elde edilen yumrular kesinlikle tohumluk, sofralık ve hayvan yemi olarak kullanılmamalı, yakılarak, kaynatılarak (>80°C suda) veya bulunduğu tarlada derin çukurlara gömülerek imha edilmelidir.
- Bulaşık tarlada kalan yeşil aksam ve yumru artıkları da yakılarak imha edilmelidir.
- Tarla kenarındaki Solanum türlerine ait yabancı otlar temizlenmelidir.
- Üreticilerin bulaşık tarlada kullandıkları tarla işleme, çapalama ve hasat sırasında kullandıkları her türlü araç ve gereç ile hayvanların ayaklarına ve hasat ettikleri ürünün üzerine yapışan toprakların tarla dışına çıkartılması, temiz alanların bulaşmasına neden olacağından, bunu önleyici tedbirler alınmalıdır.
- Bulaşık tarlalarda kullanılan her türlü araç ve gereç %5'lik çamaşır suyu (NaOCl) ile dezenfekte edilmelidir.
- Bulaşık tarlaların etrafındaki alanların koruma altına alınması ve bu alanlarda patates üretimi yapılacaksa, etmenin ırklarına dayanıklı olduğu resmi olarak testlenmiş olan patates çeşitleri yetiştirilmelidir.
- Bulaşık yumrularla beslenen hayvanlarda, sporangia hayvan bağırsaklarında da canlılığını sürdürebildiği ve hayvan dışkısı ile de yayılabileceğinden, hastalıklı yumrular çiğ halde hayvan yemi olarak kullanılmamalıdır.
- Patates üretiminde sertifikalı tohumluk kullanılmalıdır.
- Hastalık gübre ile de taşınabildiğinden, çiftlik gübresi güvenilir yerden temin edilmelidir.
- Tarlada kullanmak amacı ile hastalıkla bulaşık yerlerden getirilen tarla alet ve ekipmanları mutlaka çok iyi bir şekilde %5Tik çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir.
TARIMSAL İLAÇLAR İLE MÜCADELE
Bu hastalığa karşı, etkili olmadığı için kimyasal mücadele tavsiye edilmemektedir.
TARIM İLAÇLARI VE İLAÇLAMA ZAMANI
Bu hastalığa karşı, etkili olmadığı için kimyasal mücadele tavsiye edilmemektedir.
