MAKALELER / SIVI YAPRAK GÜBRELER
SIVI YAPRAK GÜBRELERİ ;
Sanayileşme, kentleşme, erozyon gibi nedenlerle dünyadaki ekilebilir tarım alanları giderek azalmakta, buna karşın nüfus artışına paralel olarak gıda maddesi ihtiyacı sürekli artmaktadır. Bu soruna çare arayan gelişmiş ülkeler birim alandan en yüksek verimli ve kaliteli ürün elde edebilmek için yeni yöntem ve metotlar geliştirilmekte, toprak ve bitkinin koruyabilmenin çeşitli yollarını aramaktadırlar. Bu nedenle bitkilerin toprağın yanında yapraktan da beslenmesi sağlanmaktadır.
Bitkilerin topraktan aldığı besin elementlerinin geri verilmesi gerekir. Aksi halde toprak gittikçe verimsizleşecek ve elde edilen ürün gün geçtikçe azalacaktır. Birim alandan daha fazla ürün elde etmek ve topraktan bitkilerin kaldırdığı besin maddelerini iade etmek amacıyla toprağa organik ve inorganik maddelerin ilave edilmesine gübreleme denir. Organik ve mineral gübreler toprağa uygulanabildikleri gibi toprak üstü aksamlara, özellikle bitkilerin yapraklarına da uygulanabilmektedir.
Bitkilerin birincil besin alma organları kökleridir. Bitkiler ikincil olarak yapraklar, sinirli olsa da diğer toprak üstü aksamlarından besin maddesi alabilmektedirler.
Besin maddelerinin bitkinin alabileceği formda toprak üstü aksamına sıvı bicimde püskürtülerek uygulanmasına yaprak gübrelemesi denir. Yaprak gübrelemesi 1950'li yıllardan beri uygulanmakta, kullanım yaygınlığı da her geçen gün artmaktadır. Buna paralel olarak elde EDİLEN ürün miktarı ve kalitesi de artmaktadır.
Bitkinin yapraklarına püskürtülerek verilen ve içinde bir veya birden fazla bitki besin elementi bulunan gözelilere ise yaprak gübresi denir. Bitki gelişimi için büyük önem taşıyan makro besinler eğer yalnız başına toprağa uygulanırsa ilerleyen dönemlerde mikro besin elementi eksikliği görülür. Bitki gelişmesinde NPK 'laf kadar mikro elementlere de ihtiyaç vardır. Ancak mikro elementlere NPK ya oranla daha az ihtiyaç vardır.
Mikro element eksikliği birçok durumda tahmin edildiğinden daha fazladır ve büyük sorunlara neden olurlar. Bu eksikliğin görüldükten sonra giderilmesi çok zor olabilir. Bunun sonucunda ürün verim ve kalitesi düşer.
Bitki bünyesinde hareketli olan bitki besin maddeleri azot, potasyum, fosfor, magnezyum ve molibdendir. Bu besin elementlerinin eksikliği ilk olarak yaşlı yapraklarda ya da alt yapraklarda görülür ve noksanlık mahallî ya da gel bir görünüm alabilir. Hareketsiz olanlar ise bakır, demir, kükürt, mangan, çinko, bor ve kalsiyumdur. Bunlar bitkinin bir bölümünden diğer bölümüne taşıyamazlar, noksanlık belirtisi ise ilk olarak yeni çıkan genç yapraklarda görülür.
- Yaprak gübrelemesi toprak gübrelemesine takviye oluşturur.
- Yaprak gübreleri daha fazla şeker üretilmesine neden olur ve bunlar kökten rizosfere yayılır. Bu yayılma ile topraktan kök devresindeki yararlı mikroorganizma popülâsyonu teşvik edilmiş olur.
- Yaprak gübrelemenin en büyük faydalarından bin toprağa uygulanan gübrelerin âlimini arttırmasıdır.
- Bazı bitkilerin yaprakları su kaybını engellemek için mumsu bir yapıya sahiptir. Bu yapı su ve inorganik maddelerin yaprağa girişini engeller. Ancak şelatlar bu yapıdan giriş yapabilir.
- Şelatlı formdaki mikro element gübreler inorganik yapılı olanlardan en az 10 kat etkilidir.
- Eğer toprak PH değeri yüksek ise ( 7,5 un üzerinde ) demir, mangan, çinko, bakır, bor elementleri yaprakta alınması kolay olur.
- Yapraklar negatif yüklüdür ve normalde pozitif MG elementler buralardan geçerken problem yaşarlar. Ancak şelatlı elementlerinin böyle problemler oluşmamaktadır.
- Toprakta bazı elementler diğer elementler tarafından bloke edilir. Örneğin yüksek fosfat düzeyi demir ve çinkonun sabitlenmesine neden olurlar.
Yapraktan gübre alımını etkileyen faktörler:
- Bitkinin tura ve yaprak organının morfolojik özellikleri: Geniş yapraklı bitkilerde yaprak gübreleri daha etkili olmaktadır. Ayrıca bitkilerin yaşlanmasıyla kütiküle tabakasının büyümesi ve mumsu tabakanın kalınlaşması da besin elementlerinin Genç yapraklarda yaşlılardan daha hızlı alınmasına neden olmaktadır.
- Yaprak gübrelerinin PH taşıyıcı iyonun etkisi: Şelat formundaki mikro element gübreleri inorganik yapılı olanlardan en az 10 kat daha etkilidir.
- Yaprak gübresinin uygulama yoğunlukları ve damla büyüklüğünün etkisi: püskürterek uygulanan gübrelerin belli yoğunlukları geçmemesi gerekir, ayrıca düşük yoğunluklarda besin elementlerinin emilim hızı artar. Yaprak yüzeyinde su tabakası ne kadar uzun kalırsa iyonların yaprağa girişi de o kadar kolay olur.
- Işık, sıcaklık, rüzgâr ve nispi nemin etkisi: Güneş ışınlan dik geldiğinde gözenekler fazla su kaybını önlemek için kapalı olduğundan, yapraktan gübreleme serin ve bulutlu günlerde ya da sabah erken ve akşam geç saatlerde, mümkünse rüzgârsız havalarda yapılmalıdır. Şelat: Şelat ( chelate ) ismi yunanca " yengeç kıskacı " anlamına gelen " cehle" den türetilmiştir. Şelat maddeleri, anlamına yakışır bir bicimde besinleri sıkıca tutmaktadır. Şelat kelimesi özellikle mikro besin içeren gübrelerde sıkça duyduğumuz bir kelimedir. Bitki besin maddelerinin daha kolay alınmasını sağlar. Şelat: çinko, mangan, demir, bakır, magnezyum ve kalsiyum gibi pozitif yük16 katyonların; negatif yüklü olan en az iki elektrodonör atom içeren liganla yapacakları ( en az iki halkadan oluşan ) organik karışımlara denir.
- Piyasada farklı isimlerde bir çok şelat maddesi vardir. Her şelat maddesinin toprak koşullarında sabit olduğu bir PH aralığı vardır. EDTA: Etilendiamintetra asetik asit, EDDHA: Etilendiamin di ( ohidroksifonil ) asetik asit, DTPA: Dietilentriaminpenta asetik asit v.b.
SOLVER KİMYA
-----------------------
