MAKALELER / SPİN FİNİSHER YAĞI NEDİR...ÖZELLİKLERİ..
Spin finish yağı, preparasyon yağı, bitim yağı, koruma yağı, avivaj gibi isimler altında tanımlanan yağ esas
itibariyle süni ve sentetik lişerin üretimlerinden hemen sonra lifin yüzeylerine verilerek yüzeyin kaplandığı ve life anti-statik özellikler kazandıran bir yağdır. Lif yüzeyine verilen bu yağın özellikleri, lifin malzemesi ve lifin daha sonra göreceği işllemler başlta olmak üzere pek cok unsur tarafından belirlenir. Genel olarak, filamentler önce iplik sonra da kümaş haline dönüştürüldükten sonra spin finish yağının görevi tamamlanmıştır ve coğu zaman da iplik veya kumaşın boyanmasından hemen önce yıkanarak uzaklaştırılır.
Filament ipliğin üretimi veya daha sonraki işlemleri esnasında, filamentlerin kopma eğilimi son derece yüksektir. Filament ve daha sonra da iplik kopmasının belli başlı nedenleri; yüksek iplik gerginliği, zayıf filament kohezyonu veya ipliğin kılavuzlarla temas eden yüzeylerinde aşırı aşınmalardır. Bü problemler sürtünme, statik elektrik oluşumu, yüzey aşınmaları, zayıf yüzey yağlaması ve kimyasal saldırılar tarafından oluşturulur. Tipik olarak, sürtünme azaltıcı -uzun zincirli alifatik esterler- yağların, bu yağların su ile emülsiyonlarının ipliğe kolay uygulanmasını sağlayıcı emülsifiye edicilerin, ipliğin makina parçaları ve kılavuzlardan geçerken oluşturacağı statik elektriğin depolanmasını azaltıcı kimyasal ajanlar ile mikrop öldürücü, oksitlenme giderici ve ısıl kararlılık verici maddelerin bir karışımı olan spin finish yağı ipliğe hakimiyeti ve ipliğin işlenmesini kolaylaştırır.
Spin finish yağı, genellikle ipliğin üretimi esnasında iplik daha bobin haline sarılmadan hemen önce ipliğe verilir. He ne kadar, spin finish yağının tam formülü bir ticari sır olsa da bu yağların bazı genel özellikleri aşağıda sıralanmaktadır: Yağlayıcılık. Lifin işlenmesi sırasında, lif-metal sürtünmesini azaltarak düzgün ve düşük bir gerginlik oluşmasını sağlayarak lifin aşınmasını önlemek amacıyla bir yağlayıcıya ihtiyac vardır. Antistatik kontrol. Yağlayıcının, lifin işlenmesi sırasında oluşan statik elektriğin depolanmasını önleyici bir özelliği olmalıdır. Kohezyon. Aşırı yağlama da liflerin çok kolay birbirleri üzerinde kaymasına yol
açabildiğinden bobin oluşumu zorlaşacaktır. Bu nedenle dengeli bir yağlama ve filamentlerin birbirlerine tutunmalarını sağlayıcı kohezyon kuvvetine de ihtiyaç vardır. Oksitlenme önleyici. Üzerine yağlayıcı uygulanan iplikler genellikle uzun süreli olarak depolanırlar.
Bu uzun süreli depolama esnasında yağlayıcılar renk
değiştirmemeli, bakteri oluşmasına veya üremesine neden olmamalı ve oksitlenerek çözünmez reçinemsi maddelerin oluşmasına neden olmamalıdır. Viskozite kararlılığı. Yağlayıcı viskozitesinin çok düşük olması yağın kolayca akmasına ve düşük sürtünme değerlerine yol açabilir. Öte yandan, yağlayıcının cok aşırı viskozitesi yağlama zorluklarına ve sürtünmelerin artmasına neden olabilir. Korozyon direnci. Lifin işlenmesi sırasında, lif makinayı oluşturan metal yüzeyler ile temas edecektir, bü temas esnasında yağın neden olacağı paslanma veya korozyon pahalı makina parçalarının kısa sürede kullanılamaz hale gelmesine yol açacaktır ve buna ilave olarak da iplik tarafından alınan pas, ipliğin boyanması sırasında ciddi sorunlar ortaya çıkaracaktır.
Renk. Yağlayıcılar su gibi şeffaf olmalı ve depolama esnasında asla sararmamalıdır. Spin finish yağından beklenen diğer özellikler ise kolay ağartılabilme, insan derisinde allerji yapmama, zehirlenme yapmama, koku oluşturmama, ürün kararlılığı ve tamamen buharlaşıp yok olmama olarak sıralanabilir. Spin finish yağı ipliğe saf halde veya su ile emülsiyon halinde uygulanabilir. Bu uygulama için genellikle, yüzeyinden ipliğin teğetsel olarak sürtünerek geçtiği döner bir silindir kullanılır. Genellikle seramik olan bu silindir bir spin finish teknesine yarı daldırılmıştır.
Filament iplik bu silindirin serbest yüzeyine teğetsel olarak temasa getirilir ve bu temas ile silindir yüzeyindeki yağ filmi filament ipliğe aktarılır. Bu tür bir sistem ile uygulanan spin finish yağının tüm iplik boyunca düzgün dağılımlı olmaması bu sistemin eksikliklerinden bir tanesidir. Buna alternatif olarak, hareket halindeki filament iplik üzerine bir yağ hüzmesi veya spreyinin uygulanması dağılım düzgünlüğünü daha da iyileştirir, ancak yağ telefine ve makina parçalarına yağ atılarak kirlenmeye neden olur. Bazı uygulama yöntemlerinde ise V-şekilli seramik kılavuzlara spin finish yağı dozajlı bir bicimde sevk edilerek kanal içerisinde iplikle buluşturulur. Bu sayede ipliğe daha düzenli bir bicimde yağ verilir.
Üretilen ve daha sonra çekilen filament iplikler, son kullanım amacına uygun olarak başka işlemlere tabi tutulurlar. Isıl fikse veya ısıl gevşetme işlemleri ipliğe boyutsal kararlılık kazandırır; büküm veya puntalama filamentlere kohezyon verir; tekstüre işlemi ipliği hacimlendirir ve doğal liflerden eğrilmiş ipliklere benzer özellikte iplikler oluşturmak üzere de filamentler kısa lifler halinde kesilirler.
SOLVER KİMYA
