MAKALELER / TOPRAK OLUŞUMUNDA AYRIŞMA
1. TOPRAK OLUŞUMUNDAKİ AYRIŞMA OLAYLARI
1.1. Oksidasyon : Ayrışmaesnasında mineral atomların bileşiminde bulunan elektronların eksilmesiveya kaybedilmesiyle meydana gelen kimyasal olaya oksidasyon denir.Başka bir deyişle bir elementteki oksijen miktarının artması veyaoksijenin diğer elementlerle birleşmesidir. Oksidasyonla bir elementinoksijenle birleşerek yeni bileşikler meydana gelmektedir.
Oksitlenmetoprak oluşumunda önemli bir yer işgal eder. Demir, sülfür, silikat vekarbonat ihtiva eden katyonlarda oksitlenme cereyan eder. Bunlarınçözülmesini ve dolayısıyla çeşitli renkler almasını sağlar.
İndirgemeveya redüksiyon olayına gelince özellikle toprağın alt horizonlarındahavalanmanın az, suyun fazla veya toprağın su ile doygun olduğuhallerde oksidasyonun tersi olan indirgenme olayı meydana gelmektedir.Böylece redüksiyon okside olmuş bileşiklerin oksijenlerini kaybetmesiveya elementlerin elektron kazanması olayıdır.
Devam edenredüksiyon şartları yavaş hareket eden sularla bağlantılıdır veeriyikteki yıkanmayı arttırır ve demir uzaklaşır. Redüksiyon durumundatopraklarda Fe, Mg ve Al değişebilir katyonları geniş ölçüde serbesthale geçer. Su ile doygun olan topraklarda hidrojen konsantrasyonuartar ve buna bağlı olarak da toprağın pH değeri düşer. Nemli şartlardaredüksiyon olayları hakimken, kurak şartlarda oksidasyon hüküm sürer.
1.2. Hidrasyon : Kayayıoluşturan mineral ve elementlerin su ile birleşmesi sonucunda meydanagelen kimyasal olana hidrasyon denir. Bu olay sıcak ve nemli bölgelerdedaha aktif olarak meydana gelmektedir. Şöyle ki; kayaları oluşturanfeldspatlar, amfiboller, piroksen ve mikalar su ile temas ettiklerinde,suyu bünyesine alırlar.
Böylece suyun minerallerin bünyesine kimyasalgirmeleri ile hacim artışı meydana gelmekte ve kayaların aşınmaya karşıdirençleri azalmaktadır. Bu durum ise fiziksel ve kimyasal aşınmayıkolaylaştırmaktadır. Hidrate olmuş mineraller sertliğini veparlaklığını kaybederler.
Dehidrasyonagelince, hidrasyonla meydana gelen ayrışma ürünleri kuruduklarındabünyelerindeki suyu kaybederek dehidrasyona uğramaktadırlar.
1.3. Hidroliz : Suyunbünyesindeki H ve OH iyonlarından H iyonunun, kaya ve topraktaki alkalimetallerin yerine girmesi ile meydana gelen olaya hidroliz denir. Bubakımdan hidroliz olayında aktif rolü, h iyonu ve onun aktivitesioynamaktadır. Bu olay özellikle kuvvetli bazik ortamlardaki minerallerüzerinde tesirli olmaktadır.
Perkolasyon suyu toprağı ne kadar çokyıkıyorsa hidroliz olayı da o nispette artmaktadır. Hidroliz sonucuoluşan ürünler bitkiler tarafından besin maddeleri halinde alınmakta vekolloidler tarafından çekilmektedir.
1.4. Karbonasyon : Karbonasyon,bir mineral ile karbonat veya bikarbonat iyonlarının birleşmesidir.Karbonasyon olayı sonucunda eriyebilir haldeki bikarbonatlar teşekkületmekte ve bu eriyikler, nispeten zayıf asit reaksiyon göstereneriyiklerden daha fazla eritici çözücü güce sahiptir.
SOLVER KİMYA