MAKALELER / TURUNÇGİLLERDE HASTALIK İLE MUCADE
Hastalık Tanımı :Erginler süt beyaz renkli, 1-3 mm boylu küçük kelebekleri andırır. Dişilerde kanatlar erkeklere oranla daha geniş ve uzun; erkeklerde abdomen dişilere oranla daha sivri ve incedir. Yumurtaları saydam, soluk sarı renklidir. Nimfleri kabuklu bitleri andırır şekilde yassı ve yaprağın alt yüzünde sabitleşmiş bir konumda olup saydam, soluk yeşil-sanmsi renktedir.
Kışı % 95-97 oranında pupa, % 3-5 oranında 3. nimt"" döneminde geçirir (Ege bölgesinde). İlkbaharda erginler çıktıktan 1-2 gün sonra yumurtalarını yalnız yaprağın alt yüzüne bırakırlar. Yumurtalarını bir sap ile yaprak alt yüzeyine yapıştırırlar. Yumurtalar 8-24 gün içinde açılır, çıkan nimfler birkaç saat dolaştıktan sonra yaprak alt yüzünde sabitleşir. Üç nimf döneminden sonra pupa olur. Nimf dönemi 23-30, pupa dönemi 13-304 gün olabilir. Erginler ortalama 10 gün yaşar, bir dişi 40-160 adet yumurta bırakır. Yılda 2-3 döl verebilir.
Yaşayış :
Erginler ve nimfler bitki özsuyunu emerek zararlı olurlar. Yaprak alt yüzlerinde emgi yerlerinde klorofil parçalanması sonucu sarımsı lekeler oluşur. Böyle yapraklar sertleşerek zamansız dökülür; bu gibi ağaçlarda gelişme duraklar, verimde azalma görülür. Bu doğrudan zararın yanı sıra beslenme sırasında nimtlerin ve pupaların salgıladığı tatlı maddeler nedeni ile de dolaylı zarar oluşur. Tatlı maddenin stomaları örtmesi sonucu fizyolojik olaylar engellenebildiği gibi, yine bu tatlı madde üzerinde saprofit mantarların gelişmesi ile oluşan fumajin nedeni ile de ağaçların gelişmesinde durgunluk meydana gelir. Zararlı ile yoğun bulaşık ağaçların kış soğuklarına dayanıklılığı azalıp yaprak dökümü artmaktadır. Sonuç olarak ağaçlarda yeni sürgün vermede gecikmeler, erken yaprak dökümü ile dallarda kurumalar olmakta, meyvelerin tat ve kalitesi ile pazar değerleri düşmektedir.
Turunçgil alanlarında yaygındır.
Kültürel Önlemler :
Genellikle turunçgilleri tercih etmekle beraber, sera ve süs bitkilerinde, cin çileği, ful, kurtbağrı, dişbudak, Trabzon hurması, dut, nar, alıç, mersin ve menengiç'de de bulunur.
Kimyasal Mücadele :
Yeni kurulacak tesislerde, ağaçlar tam geliştiklerinde dalların birbiri içine «irmemesi için, sık dikimden kaçınılmalı (örneğin Rize mandarinlerinde en az 5,5 m ara ile dikim yapılmalıdır),
Turunçgil bahçelerinin etrafına, rüzgar kıran olarak yüksek boylu çit bitkileri zorunlu olmadıkça dikilmemeli,
Zeytin, kiraz ve erik gibi yüksek boylu ağaçlar arasında turunçgil tesis etmemeli,
Hava sirkülasyonunu sağlamak için, ürün verimini olumsuz yönde etkilemeyecek şekilde, yüksek taçlı budama uygulanmalı,
Ağaçları güçlü bulundurmak için tüm kültür işlemlerine özen gösterilmeli (en uygun ekolojik koşulda yetiştirme, tür ve toprak özelliğine uygun anaç seçimi v.b. gibi),
Özellikle yumurta şahmına rastlayan dönemlerde, sulama olanağı varsa yağmurlama şeklinde yapılmalı,
Bulaşık fidanlarla bahçe tesis etmemelidir.
İlaçlama Zamanı :
İlaçlamada özellikle yeni sürmüş genç yapraklar olmak üzere yaprakların alt yüzlerinin iyice ıslanmasına özen gösterilmelidir. Yazlık yağlarla yapılan ilaçlamadan önce ağaçlar sulanmış olmalı, yazın sıcaklık gölgede 32 °C' yi geçince, kışın 5 °C' nin altına inince ilaçlamaya son verilmeli, kükürt uygulanması gereken hallerde kükürt - yağ uygulamaları arasında mutlaka bir aylık bir süre bırakılmalıdır.