MAKALELER / TURUNÇGİLLERDE UÇKURUTAN HASTALIĞI VE TEDAVİLERİ
ÖZELLİKLERİ
Hastalık etmeni ağaçlara hava yoluyla bulaşan ve odun dokusunda gelişen bir fungustur. Gelişme sıcaklıkları 3-30°C olup optimum gelişme sıcaklığı 18-20°C?dir. Hastalığın spor keseleri (picnidiumlar) tek yıllık sürgünlerde oluşur. Bu keselerden çıkan sporlar yağmur ve rüzgarın etkisiyle ağaçtan ağaca yayılır. Bu sporlar bitkiye açılan yaralardan girdiği gibi stoma açıklıklarından da girebilirler. Hastalık genellikle ekim-mart ayları arasında bulaşır. En fazla bulaşma sonbaharda (ekim) olur. Hastalığın konukçuları; limon,portakal, altıntop, mandarin, turunç, ağaç kavunudur. Asıl zarar limon çeşitleri ve limon kanı olan diğer melezlerde görülür. Diğer Akdeniz Ülkelerinde de hastalık yaygındır. Ülkemiz tüm turunçgil bölgeleri bu hastalıkla bulaşıktır. Limonlarda % 25? lere varan ürün azalışları yapmaktadır. Hastalık diğer turunçgil çeşitlerinde kısa uç kurumaları yaparken limonlarda tüm ağacı 1-2 yıl içerisinde kurutur.
BELİRTİLERİ
Hastalığın ilk belirtileri uç dallarda, yani yıllık sürgünlerde, yaprak sararması ve solması şeklinde kendini gösterir. Bu yapraklar, yaprak sapı dalda kalmak üzere dökülürler. Bu görünüm hastalık için en tipik belirtidir. Yaprağı dökülen sürgün önce sararır, sonra kahverengileşerek kurur. Kuruyan bu sürgünlerde de spor keseleri oluşur ve uçtaki taze sürgünler öldükçe su iletim boruları olan ksilem dokusundan aşağı doğru ilerleyerek çok yıllık kalın dallara kadar iner. Böylece köke kadar ulaşan hastalık tüm ağacı kurutur. Yeni kurumuş dalların enine kesitindeki turuncu-koyu kahverengi renklenme hastalığın en tipik belirtilerinden biridir.
KÜLTÜREL MÜCADELESİ
Hastalık büyük oranda ağaçta açılan yaralardan girdiği için, hastalığa karşı korunmada gereksiz yere ağaçta yara açmamak ana ilke olmalıdır.
1. Hastalıksız ve sertifikalı fidan ve aşı kalemi kullanılmalıdır.
2. Hastalığın yoğun olduğu bölgelerde dayanıklı çeşitlerle bahçe kurulmalıdır. Ülkemizdeki limon çeşitlerinin en dayanıklı olanlarından başlamak üzere sıralaması; Finike yuvarlak, Antalya yuvarlak, Molla memet, Kıbrıs, Demre dikensizi, İnterdonato?dur.
3. Ağaçlar sürekli izlenerek uçkurutan hastalığına yakalanmış sürgünler hangi ay olursa olsun hemen hastalığın ulaştığı (renklenmenin bittiği) yerin 20 cm altından budanmalıdır. Budanan bu sürgünler yakılmalıdır. Budama sırasında hasta ağaçlarda kullanılan el aletleri diğer ağaçlarda kullanılmadan önce %5?lik sodyum hiypokloritte (çamaşır suyu) dezenfekte edilmelidir.
4. Yetiştiricilik bakımından gerekli olan budama, kuru alma, uç alma gibi işlemler yaz aylarında en geç eylül içerisinde bitirilmelidir.
5. Genç sürgünlerin kışa pişkin olarak girmesi için sonbaharda sulama erken kesilmeli ve azotlu gübre verilmemelidir.
6.Yağmurlama, dumanlama vb. önlemler alınarak bahçe don zararına karşı korunmalıdır.
7. Kuvvetli rüzgar alan yerlerde bahçenin çevresine rüzgar kıran dikerek yaralanmalar azaltılmalıdır
8. Bahçede tekniğine uygun beslenme ve sulama yapılmalıdır.
9. Hastalıklı ve sağlam ağaçların gövdelerinden çıkan obur sürgünler temizlenmelidir.
TARIMSAL İLAÇLARI İLE MÜCADELESİ
Hastalığın bulaşma zamanı olan ekim-mart ayları arasında don, dolu ve fırtına gibi iklim olaylarından sonra hastalık için giriş kapıları açılacağından, bu gibi olaylardan sonra ağaçlar %0.4 dozunda bakırlı fungisitlerle ilaçlanmalıdır. Bu aylarda yapılan budama ve meyve hasadından sonra da ağaçlar koruyucu fungusitlerle ilaçlanmalıdır. Hiçbir yaralanma olmasa da yeşil aksam ilaçlamalarının ekim, aralık ve mart aylarında yapılmalıdır
TARIM İLAÇLARI VE İLAÇLAMA ZAMANI
Hastalığın bulaşma zamanı olan ekim-mart ayları arasında don, dolu ve fırtına gibi iklim olaylarından sonra hastalık için giriş kapıları açılacağından, bu gibi olaylardan sonra ağaçlar %0.4 dozunda bakırlı fungisitlerle ilaçlanmalıdır. Bu aylarda yapılan budama ve meyve hasadından sonra da ağaçlar koruyucu fungusitlerle ilaçlanmalıdır. Hiçbir yaralanma olmasa da yeşil aksam ilaçlamalarının ekim, aralık ve mart aylarında yapılmalıdır
ZİRAİ İLAÇLARI VE UYGULAMA REÇETELERİ
İlaç Detayları :
| Etken Madde | Formülasyon | Miktar |
| Bakır oksiklorid %50 | WP | 400 g |
| Benomyl %50 | WP | 60 g (yapraktan) |
| Yazlık yap 850 g/l | EM | 1500 g |
