MAKALELER / TUTKAL ÇEŞİTLERİ
TUTKALLAR
1) Glüten tutkalı 6) Resorsin tutkalı
2) Kazein tutkalı 7) Kontak tutkalı
3) Plastik (PVA) tutkal 8) Masifleme tutkalı
4) Kaurit tutkal 9) Epoksit Reçine tutkalı
5) Melamin tutkalı
1) GLÜTEN TUTKALI
Eksik bir tanımlama ile “sıcak tutkal” diye bilinir. Oysa glüten tutkalının soğuk halde kullanılan türü de vardır. Buna karşın kaurit tutkalı adı verilen bir tür yapay reçine tutkalı 120 – 130°C sıcak preslerde kullanılır. Bu yüzden tutkalın, ana gereci olan glüten maddesinden isimlendirilmesi daha doğrudur. Glüten tutkalı, ağaçişlerinde çok eskidenberi kullanılır. Glüten, deri ve kemiklerde bulunan, yumurtaakı benzeri bir maddedir. Soğuk suyu bünyesine alarak şişer. 30-40°C sıcak suda erir. Koyu bir sıvı yapar. Ağaca sürüldüğünde üstün bir yapışma gücü ile ağaca bağlanır. Bu özelliği, tutkal olarak kullanılmasını sağlar. Eskiden ağaçişlerinde en çok kullanılan yapıştırıcı idi. gİttikçe kullanılma alanı daralmaktadır.
Glüten Tutkalının Türleri, Üretimi ve Özellikleri:
Hayvanların deri, kemik, sinir vb. artıklarından elde edilir. Deri tutkalı, sepilenmiş, yani tabaklanmış deri artıklarından üretilir. Kemik tutkalı, yağı alınmış kemiklerden üretilir.
Üretime hazırlanan ve temizlenen deri ve kemik artıkları su ile karıştırılarak dinlendirme havuzlarına konulur. Denetimli sıcaklıkta bekletilen deri ve kemikteki glüten çözünür. Suya karışır. Koyu kıvamdaki glütenli su süzdürülür. Buharlaştırma kazanlarında koyulaştırılır. Değişik yöntemlerle kurutulur. Plaka, boncuk, parça veya toz halinde biçimlendirilir. Ağaçişlerinde en çok kullanılan glüten tutkalı türü, boncuk biçiminde olanıdır.
2) KAZEİN TUTKALI (SOĞUK TUTKAL)
Beyaz bir toz halinde satılan kazein tutkalı da, glüten tutkalı gibi giderek az kullanılmaktadır. Kazein, ekşimiş az yağlı sütte bulunan albüminli bir maddedir. Ekşi sütten üretilirken, toz halinde kireçten (kalsiyum hidroksit) yararlanılır. Arı kaein suda erimez. Kireç, kazeinin kimyasal yapısını değiştirir ve suda erimesini sağlar. Kazein tutkalı en çok yapı marangozluğunda ve doğramacılıkta kullanılır.
Meşe, kestane, akçaağaç, gürgen, ceviz, maun vb. ağaçlarda kahverengi lekeler yapan kaein tutkalı özenle kullanılmalıdır. Üretiminde kullanılan kireç yüzünden baz etkili olan kazein tutkalı açıklanan sakıncalı sonucu yaratır. En doğrusu, tanenli ağaçlarda kazein tutkalı kullanmamaktır. Baz etkisi nötürleştirilen özel türde kazein tutkallarında lekelenme olmaz.
3) PLASTİK TUTKAL. POLİVİNİLAETAT (P.V.A.) TUTKALI ve ÜRETİMİ
Piyasada plastik tutkal, beyaz tutkal, formika tutkalı gibi değişik isimlerle tanınır. Süt görünüşünde, koyuca bir sıvıdır. Bilimsel adı “polivinilasetat tutkalı”dır. Polivinilasetat bir tür yapay reçinedir. Sözcük şu üç bölümden oluşur:
Poli = çok,
Vinil = Bir alkol ürünüdür,
Asetat = Sirkeasidinin bir tuzudur.
Polivinilasetat su, kömür, kireç ve sirkeasidinden kimyasal yollarla üretilir. Kok kömürü ile sönmüş kireç kızdırılarak karpit (CaC2 haline dönüştürülür. Karpite su etkitilerek asetilen gazı (C2H2) elde edilir. Asetilen ile sirkeasidi birlikte vinilesteri oluştururlar. Vinilester moleküllerine monomer adı verilir. Bu küçük moleküller, istenilen molekül ağırlığı basamağına erişinceye kadar birbirlerine bağlanabilirler. Binlerce monomer birleşerek polimerleri oluştururlar. Bu kimyasal olaya “polimerleşme” denilir. Polimerleşme, aynı veya benzer moleküllerin bir çoğunun, molekül ağırlığı yüksek olan yeni ve büyük bir molekül vermek üzere birleşmeleridir. Vinilester, açıklanan kimyasal yöntemle polimerleştirilerek polivinilasetat üretilir.
4) ÜRE-FORMALDEHİT TUTKALI (KAURİT TUTKALI)
Üre-formaldehit yapay reçinesinden üretilen bir tutkaldır. Tutkal üretiminde kullanılan üre-formaldehit yapay reçinesi taşkömürü, su ve havadan kimyasal yöntemle elde edilir. Üre ve formaldehit, polikondenleşme yolu ile yapay reçine haline getirilir.
Üre, kapağı iç basınçla kapanan yüksek basınçlı kurşun veya gümüş kaplı kazanlarda amonyak ve karbondioksitten elde edilir.
YAPI KİMYASALLARI ANSİKLOPEDİLERİ
SOLVER KİMYA
